1077 yılında kurulan Anadolu Selçuklu Devleti'nin, Anadolu'yu Türkleştirmek amacıyla gerçekleştirdiği iskân politikası çerçevesinde Türkmen beylikleri Kuzey, Güney ve Batı Anadolu kıyılarına yerleştirilmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra Türkmen Beylikleri bağımsızlıklarını ilan ederek yerleştikleri bölgelerde çeşitli üsluplarda mimari eserler inşa etmişler ve bu şekilde Anadolu Türk mimarisine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Aydınoğulları Beyliği Türkmen beyliklerinden biri olup, 1308 yılında Güneybatı Anadolu bölgesinde yer alan Aydın ve çevresinde kurulmuştur. Aydınoğulları Beyliği; Birgi, Alaşehir, İzmir, Aydın, Tire, Selçuk ve Urla gibi bölgelerde yoğun inşa faaliyetler gerçekleştirmişlerdir.
İzmir'in Selçuk İlçesi'nde bulunan İsa Bey Hamamı, Aydınoğulları Beyliği'nin önemli eserlerinden biridir. Hamam, Ayasuluk Tepesi ile St. John Kilisesi'nin bulunduğu tepenin yamacında konumlanmış olup İsa Bey Cami'ne yaklaşık 200 metre mesafededir. Hamamın Aydınoğlu İsa Bey tarafından yaptırıldığı yapının kitabesinde belirtilmektedir. İnşası 1364 yılı Ekim ayında tamamlanan yapının, yakın çevresinde İsa Bey Hamamı ile aynı dönemde yapıldığı düşünülen iki hamam kalıntısı daha bulunmaktadır. Türk Hamam mimarisinde sıklıkla görülen haçvari bir plan şemasına sahip olan hamam, yığma yapım tekniği kullanılarak inşa edilmiştir. Duvarları kırma taş ve tuğla karışımı örgüden oluşmakta ve görece özenli bir duvar işçiliği sergilemektedir. Üst örtüsü mekâna göre değişiklik göstermekle beraber kubbe ve tonozdan oluşmaktadır. Yapıda kemerler ve mukarnaslı bingiler ile Türk üçgenleri gibi geçiş elemanları kullanılmıştır.
İsa Bey Hamamı’nda, 1988 yılında Avusturya Arkeoloji Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen kazı ve belgeleme çalışmaları dışında herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Günümüzde yapının büyük bir kısmı toprak altında kalmış ve harap durumdadır.
Bu çalışma kapsamında, İzmir’in Selçuk Kentinin Beylikler Dönemi ölçeğinde incelenmesi ve İsa Bey Hamamı’nın mevcut durumunun tespiti ile ilgili yazılı, grafik, fotografik belgelemeler yapılarak; hamamın geçirdiği onarımlar ve bozulmaların tespit edilmesi ve elde edilen bu bilgiler doğrultusunda hamamın sahip olduğu mimari nitelik ve değerlerin gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarılması amaçlanmaktadır. ORCID NO: 0000-0003-2809-5438
Anahtar Kelimeler: Batı Anadolu, İzmir, Selçuk, Beylikler Dönemi, Aydınoğulları Beyliği, İsa Bey Hamamı
|
