Cumhuriyet ilan edilmeden önce, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde spor alanında zaten başlamış olan modernleşme süreci, Cumhuriyet ile beraber artarak devam etmiştir. Modernleşme süreci ile beraber yapılan spor türüne yönelik tasarlanmış alan ihtiyacı da ortaya çıkmıştır. Bunlardan modern stadyum ve hipodrom işlevlerinin ilk örnekleri daha önce dünya üzerindeki çeşitli kentlerde de spor yapılarına imza atmış Paolo Vietti-Violi tarafından hazırlanmıştır. Paolo Vietti-Violi İtalya’da doğmuş ve Paris, Ecoles des Beaux Arts’tan mezun olmuş bir mimardır. Dünyanın çeşitli bölgelerinde spor yapılarına imza atmıştır. Böylece Paolo Vietti-Violi’nin vefatına kadar devam edecek olan Türkiye’deki yaşamı ve kariyeri başlamıştır.
Bu araştırmada Paolo Vietti-Violi’nin Türkiye'deki tasarımları belgelenmiş ve envanter listesi hazırlanmıştır. Paolo Vietti-Violi’nin belgelenen ve tespit edilen 14 adet uygulanmış projesi, 15 adet uygulanmamış tasarımı bulunmaktadır. Bu tasarımların yapım yılları, konumları, uygulanıp uygulanmadıkları, mevcut durumları ve genel anlamda bilinirliklerini içeren bir envanter listesi, kornolojik sıraya göre hazırlanmıştır. Bu tasarımlar mimari karakterleri, kullanım durumları, geçirdiği değişiklikler ve korunmuşluk durumları tanımlanmıştır. Paolo Vietti-Violi’nin Türkiye’de projelendirdiği yapıları Cumhuriyet Dönemi’nin mimari, teknolojik ve ideolojik durumlarını yansıtan örneklerdir. Söz konusu yapıların kullanım sürekliliğinin sağlanabilmesi için 20. yüzyıl modern mimarlık mirası kapsamında koruma değerleri tespit edilmiştir. Bu değerler teknolojik değer, anı değeri, özgünlük ve referans değeri ile artistik ve teknolojik değer başlıkları altında tanımlanmıştır. Uygulanan 14 projesinden 6 tanesi günümüze ulaşamamıştır.
(Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsünde yapılan yüksek lisans tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0000-0003-1316-041X)
Anahtar Kelimeler: Paolo Vietti-Violi, Spor yapıları, 20. yüzyıl mimarlığı, Koruma
|
