Süspansiyon sistemleri aracın yol tutuşunu sağlayan, viraj kabiliyetini ve konforunu arttıran, araca sağa sola dönebilme kabiliyeti sağlayan pek çok parçadan oluşan sistemlerdir. Son yıllarda motor için alan yaratmak ve düşük maliyet ile hafif bir sistem elde edilebilmesi sayesinde strut tipi amortisör sistemleri binek ve hafif ticari araçlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Bu sistemlerde amortisörün bağlı olduğu kısımda amortisör gövdesi, yay tablası, alt braket ve yay parçaları bulunmaktadır. Bu parçalar birbirleri ile senkron bir şekilde çalışmakta olup yay çanağı parçası yayın alt taraftan montajının yapıldığı ve yay esneme kuvvetinin aktarıldığı çanak şeklindeki parçadır. Yay çanağı pek çok farklı tasarıma sahip olmakla birlikte markanın tercihlerine ve aracın tasarımına göre değişebilmektedir. Konumu ve çalışma prensibi gereği pek çok yüke maruz kalan bu parçanın üretiminde genellikle sıcak haddelenmiş çelikler kullanılmaktadır ancak son yıllarda DD13 gibi sac malzemeler yerine yüksek mukavemetli S355MC ve S420MC sac malzemeler tercih edilmeye başlanmıştır. Bu sac malzemelerin şekillendirilmesinde ise soğuk şekillendirme metotları kullanılmakta, bu prosesler de parçanın yapısı gereği kalite açısından kritiklik barındırmaktadır. Yapılan çalışmada soğuk şekillendirme prosesleri ile üretilen S420MC malzemeli yay çanağının proses zorlukları, optimum şekillendirme koşulları ve minimum şekillendirme prosesinde final parçaya ulaşılması hedeflenmiştir. Şekillendirme prosesleri tasarlanırken sonlu elemanlar analizlerinden faydalanılmıştır. Prosesler arasında şekillendirme, delik delme ve kesme prosesleri bir arada çalışılmıştır. Parçanın üretim performans kriteri şekillendirilmiş sac malzemenin maksimum incelme seviyesine göre değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen veriler ışığında sektörde genel olarak 10-12 operasyon sayısında üretilen parçanın 8 operasyon ile şekillendirilmesi %25 incelme seviyesinde mümkün kılınmıştır. Şekillendirme prosesi maliyetlerinin düşürülmesi ve optimize edilmesi konusunda literatüre ışık tutar niteliktedir. ORCID NO: 0000-0002-0351-5873
Anahtar Kelimeler: Süspansiyon, Strut Amortisör, Yay Çanağı, Soğuk Şekillendirme, Yüksek Mukavemetli Sac
|