Doğrusal ekonominin "yap-kullan-at" tüketim modeli yerini döngüsel ekonomide atık kavramının olmadığı bir anlayışa bırakmaktadır. Malzemelerin ekonomik ve çevresel değeri sistem içinde tutularak, onlardan oluşturulan ürünlerin ömrünün uzatılması veya sisteme geri dönmelerinin sağlanması döngüsel ekonominin başlıca amaçlarındandır. Ürünler ve malzemeler prensipte yeniden kullanılır ve süresiz olarak dönüştürülür. Çalışma kapsamında döngüsel ekonominin getirisi olarak eko tasarım, döngüsel tasarım, beşikten beşiğe tasarım gibi yaklaşımlar literatür taramasına dayalı olarak endüstriyel tasarım çerçevesinde değerlendirilmiştir. Değişen ekonomik ve çevresel faktörler neticesinde literatüre sürekli yeni kavramların girmesiyle tasarımcıların rolü de sorgulanan alanlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Rol bağlamında önceleri insanların ihtiyaçlarına cevap vermek, teknik ve ekonomik olarak uygulanabilir ürün ve hizmetler geliştirmek tasarımcılar için yeterli görülürken; günümüzde sosyal, ekonomik ve çevresel ihtiyaçlara cevap veren, problem çözümünde bütüncül yaklaşımlar benimseyen yapıda olmaları beklenmektedir. Döngüsel sistemlerde geleneksel yaklaşımların aksine yeni ürünler ortaya konulurken, yeni inovasyon modelleri, topluluklar, işletmeler yaratılarak ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışmaları da sağlanabilir. Bu durumda farklı uzmanlık seviyesine sahip kurum veya kişiler arasındaki bilgi paylaşımı sayesinde geliştirilmesi hedeflenen ürün ve sistemlerde sürdürülebilir bir çözüm ortaya konulabilir. Bu bağlamda yapılan çalışmada döngüsel ekonomiye yönelik literatür gözden geçirilmiş ve geliştirilen tasarım yaklaşımları ile bu yaklaşımların çıktıları olan ürün tasarım örnekleri analiz edilmiştir. Sürdürülebilirlik ve döngüsel tasarım yaklaşımlarının ortak ve ayrıştıkları noktalar ekseninde tasarım süreçleri üzerine sorgulamalarda bulunulmuştur. ORCID NO: 0000-0002-7715-3537
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Döngüsel Ekonomi, Döngüsel Tasarım, Tasarım Süreci
|
