Keywords:

Dünya nüfusunun artmasına bağlı olarak giderek gelişen ulaşım ağı ve taşıt kullanımı beraberinde birçok karayolu üstyapı bozulmalarına sebep olmuştur. Artan taşıt kullanımı trafik yükünün yoğunlaşmasına ve bunun neticesi olarak karayolu üstyapısında bozulmalara sebep olmaktadır. Meydana gelen üstyapı bozulmaları trafik güvenliğini tehlikeye atmasının yanı sıra ekonomik anlamda da pek çok olumsuzluklara yol açmaktadır. Bu sebeplerden yola çıkarak, bu çalışmada esnek üstyapı bozulmalarından biri olan “soyulma” detaylı olarak incelenmiştir. Soyulma davranışı değişimleri agrega kökenine ve karıştırma sıcaklığına bağlı olarak tespit edilmiştir. Deneysel çalışmalarda TS EN 12697-11:2020 standardının Statik Metodu ve Karayolları Teknik Şartnamesinin Soyulma Mukavemeti Deneyi kısmı kullanılmıştır. Yapılan çalışmalarda karışımda kullanılan agregaların kimyasal özelliklerinin ve bitümlü sıcak karışım sıcaklıklarının soyulma mukavemeti davranışı üzerine etkisi olduğu rapor edilmiştir. Bu sebeple agregaların kimyasal özelliklerinin soyulma mukavemeti üzerindeki etkilerini anlayıp yorumlayabilmek amacıyla 6 farklı agrega (bazalt, kumtaşı, kalker, çakıl, dolomit, beyaz kalker) kullanılmış ve agregaların kimyasal analizleri ile petrografik incelemeleri yapılmıştır. Ayrıca, karışım sıcaklığının soyulma davranışına olan etkisinin irdelenmesi amacıyla karışımlar farklı sıcaklıklarda hazırlanmış (165°C, 150°C, 135°C) olup karışım sıcaklıklarının ve agreganın kimyasal yapısının soyulma mukavemeti üzerine olan tekil ve birleşik etkileri incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre agrega kökeniyle değişen agrega kimyasal özelliklerinin soyulma mukavemeti üzerinde önemli bir etkisi olduğu anlaşılmıştır. Ancak, karıştırma sıcaklığının soyulma mukavemetine olan etkisinin agrega kökenine göre daha büyük olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan çalışmalarda agregaların kimyasal özelliklerinin yanında bazı fiziksel özelliklerinin de soyulma mukavemeti üzerine etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın soyulma tipi esnek üstyapı bozulması hakkında literatüre katkıda bulunacağı ve bu tip sorunların azaltılmasına yardımcı olma potansiyeline sahip olduğu düşünülmektedir. ORCID NO: 0000-0001-9766-6017

Anahtar Kelimeler: Soyulma, Soyulma Mukavemeti, Agrega Kökeni, Agrega Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Karıştırma Sıcaklığı, Bitümlü Sıcak Karışım