Ahþap konut, yüzyýllar boyunca Osmanlý geleneksel sivil mimarisinin en önde gelen ve en çok benimsenen konut biçimi olmuþtur. Ýmparatorluk baþkenti olarak Ýstanbul’da ahþap konutlarýn en güzel örnekleri verilmiþ ve her dönemde bu sivil mimarlýk tarzýnýn geliþip deðiþtiði gözlemlenmiþtir. Ne yazýk ki, doðal felaketlerden ve beþeri ihmallerden ötürü günümüze bu deðerli mirasýn ancak belli dönem örnekleri oldukça az sayýda kalabilmiþtir. Erken dönem örnekleri ise yalnýzca bazý yazýlý ve görsel belgelerden deðerli mimarlýk tarihçilerimizin araþtýrmalarý ile belirlenebilmiþtir.
Ýstanbul konut mimarisini Osmanlý Ýmparatorluðu’nun yayýldýðý coðrafi alanlarda özgün mimarisi ile beliren “Eski Türk Evi”nden soyutlamak mümkün deðildir. Hatta çoðu kaynak Anadoluhisarý’ndaki 17. yüzyýla tarihlenen Amcazade Hüseyin Paþa Yalýsý (Köprülü Amcazade Yalýsý)’ný Türk Evi’nin günümüze gelen en eski örneklerinden biri olarak kabul etmektedir. Ancak coðrafi koþullar ve tarihten gelen yapý gelenekleri “Türk Evi”nin temel ilkeler ayný kalmak koþuluyla farklý bölgelerde farklý nitelikler taþýmasýna yol açmýþtýr. Bir kültür üretim merkezi olarak Ýstanbul üslup olarak sivil mimaride en geliþmiþ örnekleri vermiþ ve 19.yüzyýldan itibaren batý etkisinde deðiþen mimari akýmlarýn öncülüðünü üstlenmiþtir.
Ýstanbul’un sivil mimarisi her ne kadar anýtsal mimari örneklerinin gölgesinde kalsa da yapýlýþ üslubu, felsefesi, iç ve dýþ mekan düzenlemeleri, süslemeleri ile bize çok zengin bir miras býrakmýþtýr. Bu mirastan öðreneceðimiz ve sahip çýkabileceðimiz pek çok deðer ve varlýðýn bilincine varýlmasý bu mirasý gelecek nesillere aktarmak için gerekli en büyük unsurdur.
Anahtar Kelimeler: Ýstanbul, Ahþap konut, Kültürel miras
|
