Nikel-Titanyum (NiTi) Þekil Hafýzalý Alaþýmlar (ÞHA), sergiledikleri þekil hafýza ve süperelastik etkilerin beraberinde üstün mekanik özellikleri (darbe dayanýmý, yüksek tokluk, titreþim sönümleme) ile karakterize edilen önemli bir alaþým grubudur. Iþýk, sýcaklýk, nem, asitlik derecesi, manyetik alan gibi harici uyaranlar karþýsýnda tepkilerin (þekil deðiþimi) alýnabildiði NiTi ÞHA’lar, bu yönleriyle; havacýlýk, uzay, biyomedikal ve otomotiv baþta olmak üzere endüstrinin çeþitli alanlarýnda kullanýlmaktadýr. Kullaným alanlarý göz önünde bulundurulduðunda NiTi ÞHA’larýn korozyon dirençlerinin yüksek, uzun yorulma ömrüne sahip, yüzey ve yüzey altý kusurlarýnýn bulunmadýðý ya da en aza indirgendiði, þekil hafýza veya süperelastik etkilerin gözlemlenebildiði bir yapýda bulunmasý istenmektedir. Belirtilen yapýlar, malzemenin istenen geometrik forma getirilmesinde kullanýlan þekillendirme proseslerinin türüne ve iþleme parametrelerine duyarlýdýr. NiTi ÞHA’larýn üstün mekanik özellikleri, geleneksel imalat yöntemleri ile þekillendirilmelerini zorlaþtýrmakta, bunun yerine alýþýlmamýþ imalat yöntemleri tercih edilebilmektedir. Çalýþmamýzda, NiTi ÞHA numunelerin Aþýndýrýcýlý Su Jeti (ASJ) kullanýlarak delik formuna sahip olmasý saðlanmýþtýr. Diðer imalat yöntemlerine kýyasla ýsýnýn tesiri altýnda kalan bir bölgenin oluþmamasý ASJ yönteminin tercih edilmesinde önemli bir etkendir. Talaþ kaldýrma deneyleri sonrasý delik çapýnda oluþan dairesellik hatasý incelenmiþ ve iþleme parametrelerinin dairesellik hatasý üzerindeki etkisi tespit edilmiþtir. Elde edilen sonuçlar, ASJ yönteminin NiTi ÞHA’larýn delik delme operasyonlarýnda baþarýlý sonuçlar verdiðini kanýtlar niteliktedir. Ek olarak, NiTi ÞHA’larýn talaþlý imalatýndan kaynaklanan kusurlarýn önlenebilmesi açýsýndan ASJ yönteminden yararlanýlabileceðini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Nikel-Titanyum, Þekil Hafýzalý Alaþýmlar, Aþýndýrýcýlý Su Jeti, Dairesellik Hatasý.
|
