Poliamid elyaf, iç giyimden ev tekstiline kadar çok yaygýn kullanýma sahip dünyada üretilen ilk sentetik liftir. PA lifleri makromoleküllerin sadece bir ucunda amino grubu içerdiðinden az oranda amino grubuna sahiptir. Boya alma kapasitesi düþüktür, poliamid ürünlerin boyanmasýnda hatalý, çizgili boyama problemleriyle sýklýkla karþýlaþýlýr. Düzgün ve tekrarlanabilir boyamalar için boyama sýcaklýðý ve banyo ýsýtma hýzýnýn uygun olmasý, boyamanýn uygun ve kontrollü pH deðerinde yapýlmasý, uygun kimyasal madde ve proses seçimi çok önemlidir. Poliamid elyafýn boyanmasý esnasýnda uygun boyama sýcaklýðýnýn yanýnda uygun pH ortamýnýn da saðlanmasý gerekir. Poliamid elyafýn boyama prosesinde pH’ýn etkili bir þekilde kontrol edilip düzgün, abrajsýz, tekrarlanabilir boyamalarýn saðlanmasý için karboksilik asit esterleri, asit donörler geliþtirilmiþtir. Asit donör, boyama esnasýnda sýcaklýkla kademeli olarak bozunur ve asit açýða çýkararak ortamýn pH’ýnýn düþmesini saðlar. Asit donör malzemeleri ile sýcaklýkla lineer bir pH düþüþü saðlandýðý için boyarmadde kumaþa düzgün bir daðýlýmla baðlanýp tek seferde hedeflenen renge ulaþma, abrajsýz, düzgün yüzeyli, tekrarlanabilir bir boyama elde edilir ve organik asit kullanýmlarýna göre daha verimli renk ve ön – arka renk uyumu saðlar. Bu çalýþma kapsamýnda, formik asit ester yapýsý sentezlenip, açýk ve orta renk poliamid elyaf boyama proseslerinde sýcaklýk artýþýna baðlý olarak pH deðiþimi, boyama üzerine etkileri deðerlendirilmiþtir. Sentezlenen üründen poliamid kumaþ boyama banyosuna 1 g/L ilave edildiðinde, boyama baþlangýç pH deðeri 25°C’de yaklaþýk olarak 7,40’týr. Boya banyosunda kademeli sýcaklýk artýþý ile 102°C’de 30 dakika tutularak kumaþýn boyamasý tamamlanýr. Boyama prosesi tamamlandýðýnda boya banyosunun yaklaþýk pH deðeri 4,80’dir. Sentezlediðimiz ürün ile yaptýðýmýz poliamid elyaf boyama sonunda istenilen homojen renk, haslýk deðeri ve tuþe elde edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Poliamid, pH, Asit Donör
|
