Poliamid elyaf, iç giyimden ev tekstiline kadar çok yaygın kullanıma sahip dünyada üretilen ilk sentetik liftir. PA lifleri makromoleküllerin sadece bir ucunda amino grubu içerdiğinden az oranda amino grubuna sahiptir. Boya alma kapasitesi düşüktür, poliamid ürünlerin boyanmasında hatalı, çizgili boyama problemleriyle sıklıkla karşılaşılır. Düzgün ve tekrarlanabilir boyamalar için boyama sıcaklığı ve banyo ısıtma hızının uygun olması, boyamanın uygun ve kontrollü pH değerinde yapılması, uygun kimyasal madde ve proses seçimi çok önemlidir. Poliamid elyafın boyanması esnasında uygun boyama sıcaklığının yanında uygun pH ortamının da sağlanması gerekir. Poliamid elyafın boyama prosesinde pH’ın etkili bir şekilde kontrol edilip düzgün, abrajsız, tekrarlanabilir boyamaların sağlanması için karboksilik asit esterleri, asit donörler geliştirilmiştir. Asit donör, boyama esnasında sıcaklıkla kademeli olarak bozunur ve asit açığa çıkararak ortamın pH’ının düşmesini sağlar. Asit donör malzemeleri ile sıcaklıkla lineer bir pH düşüşü sağlandığı için boyarmadde kumaşa düzgün bir dağılımla bağlanıp tek seferde hedeflenen renge ulaşma, abrajsız, düzgün yüzeyli, tekrarlanabilir bir boyama elde edilir ve organik asit kullanımlarına göre daha verimli renk ve ön – arka renk uyumu sağlar. Bu çalışma kapsamında, formik asit ester yapısı sentezlenip, açık ve orta renk poliamid elyaf boyama proseslerinde sıcaklık artışına bağlı olarak pH değişimi, boyama üzerine etkileri değerlendirilmiştir. Sentezlenen üründen poliamid kumaş boyama banyosuna 1 g/L ilave edildiğinde, boyama başlangıç pH değeri 25°C’de yaklaşık olarak 7,40’tır. Boya banyosunda kademeli sıcaklık artışı ile 102°C’de 30 dakika tutularak kumaşın boyaması tamamlanır. Boyama prosesi tamamlandığında boya banyosunun yaklaşık pH değeri 4,80’dir. Sentezlediğimiz ürün ile yaptığımız poliamid elyaf boyama sonunda istenilen homojen renk, haslık değeri ve tuşe elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Poliamid, pH, Asit Donör
|
