Ülkemizde hiç güncellenmeksizin 36 yýl boyunca çelik yapý tasarýmýnda kullanýlan TS648 standardý, yerini 2016 yýlýnda Resmi Gazete’de yayýnlanarak yürürlüðe giren “Çelik Yapýlarýn Tasarýmý, Hesap ve Yapým Esaslarýna Dair Yönetmelik (ÇYTHYEY)”e býrakmýþtýr. TS648 ve ÇYTHYEY’e göre çelik yapý elemanlarýnýn genel tasarým esaslarý benzer temellere dayanmakla birlikte tasarýmda kullanýlan yöntemler oldukça farklýdýr. TS 648 emniyet gerilmeleri yöntemine göre tasarýmý þart koþarken, ÇYTHYEY taþýma gücü yöntemini temel alarak tasarýmcýya Yük ve Dayaným Katsayýlarýna Göre Tasarým (YDKT) ile Güvenlik Katsayýlarýna Göre Tasarým (GKT) yöntemlerinden birini seçme imkaný sunmaktadýr. Bu çalýþmada amaç, eksenel basýnç kuvveti etkisi altýndaki I-enkesitli çelik hadde profillerinin TS648 ve ÇYTHYEY’e göre tasarým ilkelerini karþýlaþtýrarak farklýlýklarý ortaya koymak, ayrýca, TS648 standardýna göre boyutlandýrýlmýþ I-enkesitli bir hadde profilinin yeni yönetmeliðe göre yeterli dayanýma sahip olup olmadýðýný belirlemektir. Bu amaçla, ülkemizde kolon enkesiti olarak yaygýn þekilde kullanýlan enkesitlere sahip çelik elemanlarýn farklý boy ve çelik kalitelerindeki eksenel basýnç kuvveti dayanýmlarý, hem TS648’e hem de ÇYTHYEY’e göre hesaplanarak, elde edilen deðerler karþýlaþtýrýlmýþtýr. ÇYTHYEY’e göre yapýlan dayaným hesaplarýnda, karþýlaþtýrýlabilir deðerler elde etmek için, emniyet gerilmeleri yönteminde olduðu gibi artýrýlmamýþ yük birleþimleri kullanýlan GKT yöntemi kullanýlmýþtýr. Hesaplamalarda, olasý bütün genel burkulma modlarýnda, elemanlarýn burkulma boylarýnýn gerçek boylarýna eþit olduðu kabul edilmiþtir. Ýncelenen çelik enkesitlere sahip orta-boy ve uzun kolonlarda TS 648’in daima güvenli sonuçlar verdiði, özellikle narin enkesitli bazý kýsa elemanlarda TS648’in güvensiz tarafta kalabildiði, bununla birlikte, 355 MPa’dan düþük akma dayanýmýna sahip çelik kalitelerinde, dayaným oranýnýn 1,15’i geçmediði belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Çelik basýnç elemaný, Çelik Yapýlarýn Tasarýmý, Hesap ve Yapým Esaslarýna Dair Yönetmelik (ÇYTHYEY), I-Enkesitli Hadde Profiller, Güvenlik Katsayýlarýna Göre Tasarým (GKT) yöntemi, Narin enkesitli ele
|
