Ýnsanoðlu; tarih boyunca korunma ihtiyacýyla oluþan yüksek yapýlar, dini ritüellerin gereði olarak ortaya çýkan yüksek yapýlar ve benzerleri yüksek yapýlarý hemen hemen dünyanýn her yerinde ve çeþitli geliþmiþlik seviyesindeki her kültürde üretti. Asansörün icadý, geliþen mühendislik ve malzeme bilgisi, seri üretimle maliyetlerin düþmesi ve özellikle kent merkezinde kent topraðýnýn çok deðerlenmesi sonucu tüm dünyada yüksek yapýlarýn giderek yaygýnlaþmasý kaçýnýlmaz bir eðilime dönüþtü. Ortaya çýkan yüksek yapý mimarisi, baþlangýçta sadece ofis iþlevini barýndýrmak için yüksek yapýlar üretmek üzere organize olmuþken, günümüzde yüksek yapýlarýn çeþitli ihtiyaçlar doðrultusunda sadece ofis yapýsý deðil, konut, otel gibi tek; ofis-konut, ofis-otel, otel-konut, ofis-otel-konut gibi çok iþlevi içinde barýndýran fonksiyonlarla karþýmýza çýktýðý görülmektedir. Görülen bu çeþitlilik, yükseldikçe karmaþýklaþan bir plan þemasý ve bunu takip eden birçok farklý isterler sonucu biçimlenmiþ çekirdek tasarýmlarýnýn ortaya çýkmalarýna neden olmuþtur. Ýþlevsel organizasyonun düzgün iþlemesi açýsýndan büyük önem taþýyan tek ve çok iþlevli yüksek yapýlardaki çekirdek tasarýmlarý, kat plan þemalarýnýn biçimleniþindeki tasarým ölçütleri standartlarýný bizlere sorgulatmaktadýr. Bu ana fikirden hareketle çalýþmada, yüksek yapýnýn formu, kat adedi, yüksekliði, teknolojik seviyesi açýsýndan yapým yýlý, taþýyýcý sistem seçimi ve iþlevi ile çekirdeði arasýndaki iliþki araþtýrýlýrken, çekirdeðin de kendi içerisindeki düzeni, geometrisi, biçimi, kat alanýndaki konumu, adedi ve asansör ile merdiven gibi düþey sirkülasyon elemanlarýnýn sayýsýyla alakalý veriler incelenmektedir. Bu baðlamda, makale çekirdeðin en yoðun olan kat alanýna oranýndan çýkan sonuçla elde edilen kat verimliliði hesabý ile plan-çekirdek iliþkisinin çeþitli iþlevler üzerinden kronolojik sýrayla ele alýnarak, mimari tasarým etkinliði sýrasýnda tasarýmcý tarafýndan alýnan kararlarý analiz etmeye odaklanmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Yüksek Yapýlar, Plan, Çekirdek, Ýþlev
|
