Hidrolik sistemler gemi, baraj, pres, demir- çelik üretim sanayi, maden, inþaat ve savunma sanayi gibi pek çok yerlerde çok yaygýn bir þekilde kullanýlmaktadýr. Hidrolik sistemlerin en önemli ekipmanlardan birisi de hidrolik bloklardýr. Hidrolik sistem ekipmanlardan olan hidrolik silindirlerin istenilen çalýþma þartlarýnda ve performanslarýnda çalýþabilmesi hidrolik bloklarýn doðru malzeme seçimine, tasarýmýna ve imalatýna önemli derecede baðlýdýr. Hidrolik bloklar, hidrolik sistemlerde kullanýlan pompa, silindir ve diðer elemanlar arasýndaki sývý akýþýný düzenleyen bir hidrolik ekipmandýr. Hidrolik bloklar ile sistemde kullanýlan sývýnýn hýzý, yönü ve debisi kontrol edilebilmektedir. Hidrolik sistemin devre þemasý ve çalýþma þartlarýna göre bloklarýn içyapýsý tasarlanýr ve genellikle CAD-CAM programlarý kullanýlarak CNC tezgâhlarýnda imalatlarý yapýlmaktadýr. Hidrolik blok yüzeyleri üzerine oturma yüzeyli valfler veya blok içinde açýlmýþ özel kademeli yuvalara vidalanan kartriç kontrol valfleri monte edilir. Hidrolik bloklarýn imalatýnda genellikle dökme demir malzemeler ve çelik malzemeler tercih edilmektedir. Hidrolik bloklarýn talaþlý imalatý sýrasýnda kartriç valf yuvalarýnýn imalatý için piyasada standart olarak bulunamayan özel tasarlanmýþ rayba-senker ile blok içindeki birbirine baðlanan deliklerin imalatý için farklý boyut, kalite ve teknolojide delik delme ve diþ açma takýmlarý kullanýlýr. Kademeli özel yuvalarýn iþlenmesinde güncel olarak kaba iþleme için kademeli senker, hassas iþleme için kademeli raybalar kullanýlmaktadýr. Hidrolik bloklarýn imalatýnda çelik malzemelerin kullanýmý, çelik malzemelerin iþlenebilirlik performanslarýndan dolayý, Türkiye'de ve hatta dünyada çok düþük seviyededir. Tasarýmý yapýlan bloklarýn imalatý sýrasýnda yapýlan en ufak bir hata, blok malzemesinin kullanýlamaz duruma getirilmesine neden olmaktadýr. Ayrýca hidrolik bloklarýn tasarýmýný ve imalatýný yapan iþletmeler için hidrolik bloklarýn istenilen kalitede ve sürede imal edilmesi en önemli kriterdir. Bu durumda, hidrolik bloklarýn imalatýnda kullanýlan malzemenin iþlenebilirlik performansý çok önemli olmaktadýr. Bu çalýþmada, hidrolik blok imalatýnda kullanýlan dökme demir ve çelik malzemelerden örnek malzemeler seçilerek, farklý yuvalarýn talaþlý iþlemle iþlenmesi yapýlmýþtýr. Talaþlý iþlem esnasýnda farklý devir, ilerleme ve takým seçimi durumlarýnda malzemelerin iþlenebilirlik performanslarý incelenmiþtir. Dökme demir malzemelerin talaþlý iþlemde iþlenebilirlik performansýnýn daha iyi olduðu, çelik malzemelerin iþlenebilirlik performansýnda takým tasarýmýnýn ve iþleme parametrelerinin çok önemli olduðu tespit edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Hidrolik blok, Malzeme, Talaþlý Ýmalat, Ýþlenebilirlik.
|
