Ýstanbul tarihi Türk mezarlýklarý, Osmanlý dönemi ve sonrasý mezarlýklarýdýr. Bu mezarlýklarda bulunan mezar taþlarý taþýnabilir kültür varlýklarýndandýr. Türklerin Ýslam dinini kabul ettikten sonra ortak Ýslami motifleri kullanmalarý yanýnda eski kültürlerinden gelen motifleri de terk etmedikleri görülmektedir. Ýstanbul’daki tarihi mezar taþlarý üzerinde inanç kaynaklý ve sembolik motifler mevcuttur. Yazma eserlerden bu motifler araþtýrýlmýþtýr. Bu inanç kaynaklý ve sembolik motiflerin baþýnda çiçek motifleri (lale, gül, sümbül, çark-ý felek) gelmektedir. Diðerleri sýrasýyla hat yazýlarý, aðaç, meyve aðacý ve meyve motifleri, geometrik motifler (hilal, ay, yýldýz), hançer ve kandil motifleri gelmektedir.
Bu çalýþmada Ýstanbul tarihi Türk mezar taþlarý ve bozulma nedenleri araþtýrýlmýþtýr. Ýstanbul tarihi mezar taþlarýnýn bozulma nedenleri iki gruba ayrýlabilir. Bunlar sýrasýyla iç (bünyesel) bozulma nedenleri ve dýþ etkilerle oluþan bozulma nedenleridir. Bozulma nedenlerinin baþýnda atmosfer etkileri ve canlýlara baðlý bozulma gelmektedir. Tarihi mezar taþlarýnýn temizlenmesi mekanik ve kimyasal yöntemlerle yapýlmaktadýr.
Tarihi mezar taþlarýnýn restorasyon aþamalarý ise projelendirme, belgeleme (görünür belgeleme), bozulma nedenlerinin teþhisi, çevre temizliði, tarihi mezar taþýnýn temizlenmesi (mekanik, kimyasal), tarihi mezar taþý saðlamlaþtýrma yöntemleri, tarihi mezar taþlarýnda yüzeysel koruma (çevresel, kimyasal) ve bakým yöntemleri olmak üzere yedi aþamada yapýlmaktadýr. Tarihi mezar taþlarýnýn temizlenmesi mekanik veya kimyasal yöntemlerden biriyle veya birkaçýyla yapýlýr. Temizlenen mezar taþýnýn daha uzun süre yaþayabilmesi için gerekirse taþa kimyasal saðlamlaþtýrýcý ve koruyucu malzemeler sürülmeli, düzenli aralýklarla bakýmlarý yapýlmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Tarihi Mezar Taþý, Ýnanç Kaynaklý Motif, Mezar Taþý Bozulma Nedeni, Mezar Taþý Restorasyonu
|
