Hafýza, algýlanan objelerin, mekanlarýn veya yaþantýlarýn bilinçte iz býrakmasý, saklanmasý ve gereðinde yeniden üretilme yeteneðidir. Hafýza geçmiþ ile geleceðin bir noktada buluþtuðu bir durumdur. Nitekim Bergson’a göre geçmiþ asla geçmiþte olan bir þey deðildir; geçmiþ, þimdiki zaman içinde yaþamayla devam eden bir þeydir. Buradan hareketle bellekte yer eden ve kendini tekrar eden durumlar, bireylerde mutluluk, üzüntü, özlem gibi çeþitli duygularý yaþatabilmektedir. Fiziksel, sosyal, mekânsal, teknolojik olarak sürekli deðiþen kentlerde insanlarýn algýsý da sürekli deðiþmektedir. Connerton (2012), bu deðiþimin modernitenin unutkanlýk sorununa baðlamaktadýr. Bu sorunun farkýna varýlmasý ile birlikte, özellikle kamusal mekanlarda önemli olaylarýn hatýrlatýlmasý ve yeni nesillere de anlatýlabilmesi için kentsel bellek yaratýmý gerekli hale gelmiþtir. Kent halkýnýn mekanlarla bað kurabilmesi hafýzanýn mekânsal karþýlýðýný bulabilmesi ile mümkün olacaktýr. Bu kapsamda planlama ve tasarým yaklaþýmlarý ile mekanda yaratýlacak imgeler yardýmýyla mekan ve hafýza arasýnda bir bað oluþturularak, mekanlarýn hafýzasý canlý tutulabilecektir. Özellikle kolektif belleðin canlandýrýlmasý için kamusal alanlar büyük önem taþýmaktadýr.
Bu çalýþma kapsamýnda bir saray bahçesinden kent parkýna dönüþüm yaþayan Gülhane Parký çalýþma alaný olarak seçilmiþtir. Gülhane Parký, tarihsel süreç içerisinde iyi veya kötü yaþanan birçok olaya tanýklýk etmiþ, bazen þarký sözlerine ilham kaynaðý olmuþ, bazen de filmlere iz býrakmýþ bir mekandýr. Bu anlamda peyzaj hafýzasýnýn yaþatýlmasý ve kolektif belleðin canlandýrýlmasýnýn gerekli olduðu önemli bir kamusal alandýr. Bu çalýþmada mekanýn tanýklýk ettiði olaylar baðlamýnda tarihsel süreci incelenmiþ, çeþitli yazýlý ve görsel kaynaklar araþtýrýlmýþ ve bugünkü mekânsal kurgusu ile karþýlaþtýrýlarak mekânsal hafýzaya iliþkin analizler yapýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Kamusal Alan, Mekan, Hafýza, Gülhane Parký
|
