Çalýþmaya tekstil sektöründe "çözgü baþý ham kumaþ kalite kontrolü" olarak adlandýrýlan ham kumaþ boyama ve kalite kontrol sürecinin kýsaltýlmasý amacýyla baþlanmýþtýr. Mevcut uygulamada, ham kumaþ yapýlarýnda elyaf, iplik ve kumaþ üretim hatalarýnýn rahatlýkla görülebilmesi için dokuma makinalarýnda dokunmaya baþlanan ve “çözgü baþý” olarak adlandýrýlan kumaþtan 1-2 metre numune alýnmakta ve boyahane bölümüne götürülerek kumaþ boyama makinasýnda boyama iþlemi gerçekleþtirilmektedir. Boyanan kumaþ, kurutma makinasýnda kurutulduktan sonra kumaþ hatalarý gözle kontrol edilmektedir. Sadece kalite kontrol amacý ile kumaþ numunelerinin kumaþ boyama makinalarýnda boyanmasý ve kurutma makinalarýnda kurutulmasý katma deðersiz bir iþlem olup bu makinalarýn katma deðersiz bir iþlem için kullanýlmasý verimini düþürmektedir. Her numune kumaþýn boyanmasý ve kurutulmasý sýrasýnda enerji, boyarmadde, yardýmcý kimyasal madde, iþçilik ve zaman harcanmaktadýr. Mevcut yöntemin bir diðer dezavantajý, numune kumaþlarýn kumaþ boyama makinasýnda boyanabilmesi için minimum kumaþ boyama kapasitesindeki kumaþ boyuna tamamlanmasý gerekmektedir. Dolayýsý ile diðer kumaþ üretim makinalarýndan numune kumaþlarýn gelmesinin beklenmesi yine bir verimlilik kaybý yaratmaktadýr. Kumaþ boyama ve kurutma makinalarýnýn verimsiz kullanýmýnýn yaný sýra bu süre zarfýnda üretim ve kalite kontrol için durdurulan dokuma makinasý da ortalama 8-10 saat onay beklemektedir. Kumaþ üretim makinasýnýn tüm bu süre zarfýnda beklemesi üretimde büyük ölçüde verim kaybýna neden olmakta ve dolayýsý ile kumaþ üretim maliyetini artýrmaktadýr. Özetle, mevcut sürecin; kumaþ boyama makinasý ve kurutma makinasýnýn katma deðersiz ürün üretiminde kullanýmý, dolayýsý ile verimsiz kullanýmý, bu makinalarýnýn kullanýmý kaynaklý enerji, boyarmadde, yardýmcý kimyasal madde, iþçilik ve zaman kaybý, atýksu oluþumu, kumaþ üretim makinasýnýn kalite kontrol onayý bekleme süresince üretim yapamamasý kaynaklý verim kaybý gibi dezavantajlarý bulunmaktadýr. Sonuç olarak yukarýda anlatýlan olumsuzluklardan dolayý ilgili teknik alanda bir geliþtirme yapýlmasý gerekli kýlýnmýþ ve "çözgü baþý ham kumaþ kalite kontrolü" olarak adlandýrýlan bu boyama-kurutma ve kalite kontrol sürecinin kýsaltýlmasý amacý ile çalýþmalar baþlatýlmýþtýr. Çalýþma kapsamýnda parça kumaþýn el deðmeden, otomatik ve emniyetli bir þekilde boyanmasýný ve kurutulmasýný saðlayan bir kumaþ boyama ve kurutma makinasý tasarlanmýþ ve imal edilmiþtir. Çalýþmada otomatik ve emniyetli kumaþ boyama ve kurutma makinasý tasarýmý ve imalatý çalýþmalarý yürütülmüþtür. Geliþtirilen makinada delikli tabla üzerine konumlandýrýlan kumaþ, boya deposunda yer alan sývý boyarmaddenin nozul ile püskürtülmesi sonucu boyanmaktadýr. Boyama iþlemi ile eþ zamanlý olarak delikli tablanýn alt bölümüne yerleþtirilen vakum sistemi ile vakumlama iþlemi gerçekleþtirilerek boyanýn kumaþ üzerinde toplanmasý saðlanmaktadýr. Boyama iþlemi bittikten sonra vakumlama iþlemi, kumaþýn kurutulmasý amacý ile devam etmektedir. Makinenin çalýþmasý için gerekli olan tüm ayarlar kontrol ünitesi ile yapýlmakta olup boyama sýrasýnda boyama alanýnýn izole edilerek makinanýn emniyetli çalýþmasý koruyucu bariyer ile saðlanmaktadýr. Çalýþma kapsamýnda geliþtirilen makina ile birlikte ham kumaþýn kalite kontrolünde, uzun metrajlý kumaþ boyama makinasý ve kumaþ kurutma makinasýnýn kullanýmý tamamen ortadan kaldýrýlmýþ, bu sayede boyama ve kurutma makinasýnda tüketilen enerji, yardýmcý kimyasal madde, iþçilik ve zaman kaybý tamamen önlenmiþ, boyarmadde sarfiyatý minimize edilmiþtir. Ham kumaþ kalite kontrol sürecinin hýzlanmasý ile dokuma makinasýnýn onay bekleme süresi kýsalmýþ ve dokuma verimliliði artmýþtýr. Çalýþma konusu otomatik ve emniyetli boyama ve kurutma makinasýnýn ayýrt edici temel özellikleri; parça kumaþ boyanabilmesi (uzun metrajlý/kontinu kumaþ boyamaya uygun deðildir), parça kumaþýn ayný makinada kurutulabilmesi, nozul ile püskürtme þeklinde boyama yapýlmasý, vakum ile kurutma, koruyucu bariyer ve vakum sayesinde makinanýn emniyetli bir þekilde çalýþmasýdýr.
Anahtar Kelimeler: Kumaþ, Boyama, Kurutma, Makine, Kalite, Kontrol.
|
