Çalışmaya tekstil sektöründe "çözgü başı ham kumaş kalite kontrolü" olarak adlandırılan ham kumaş boyama ve kalite kontrol sürecinin kısaltılması amacıyla başlanmıştır. Mevcut uygulamada, ham kumaş yapılarında elyaf, iplik ve kumaş üretim hatalarının rahatlıkla görülebilmesi için dokuma makinalarında dokunmaya başlanan ve “çözgü başı” olarak adlandırılan kumaştan 1-2 metre numune alınmakta ve boyahane bölümüne götürülerek kumaş boyama makinasında boyama işlemi gerçekleştirilmektedir. Boyanan kumaş, kurutma makinasında kurutulduktan sonra kumaş hataları gözle kontrol edilmektedir. Sadece kalite kontrol amacı ile kumaş numunelerinin kumaş boyama makinalarında boyanması ve kurutma makinalarında kurutulması katma değersiz bir işlem olup bu makinaların katma değersiz bir işlem için kullanılması verimini düşürmektedir. Her numune kumaşın boyanması ve kurutulması sırasında enerji, boyarmadde, yardımcı kimyasal madde, işçilik ve zaman harcanmaktadır. Mevcut yöntemin bir diğer dezavantajı, numune kumaşların kumaş boyama makinasında boyanabilmesi için minimum kumaş boyama kapasitesindeki kumaş boyuna tamamlanması gerekmektedir. Dolayısı ile diğer kumaş üretim makinalarından numune kumaşların gelmesinin beklenmesi yine bir verimlilik kaybı yaratmaktadır. Kumaş boyama ve kurutma makinalarının verimsiz kullanımının yanı sıra bu süre zarfında üretim ve kalite kontrol için durdurulan dokuma makinası da ortalama 8-10 saat onay beklemektedir. Kumaş üretim makinasının tüm bu süre zarfında beklemesi üretimde büyük ölçüde verim kaybına neden olmakta ve dolayısı ile kumaş üretim maliyetini artırmaktadır. Özetle, mevcut sürecin; kumaş boyama makinası ve kurutma makinasının katma değersiz ürün üretiminde kullanımı, dolayısı ile verimsiz kullanımı, bu makinalarının kullanımı kaynaklı enerji, boyarmadde, yardımcı kimyasal madde, işçilik ve zaman kaybı, atıksu oluşumu, kumaş üretim makinasının kalite kontrol onayı bekleme süresince üretim yapamaması kaynaklı verim kaybı gibi dezavantajları bulunmaktadır. Sonuç olarak yukarıda anlatılan olumsuzluklardan dolayı ilgili teknik alanda bir geliştirme yapılması gerekli kılınmış ve "çözgü başı ham kumaş kalite kontrolü" olarak adlandırılan bu boyama-kurutma ve kalite kontrol sürecinin kısaltılması amacı ile çalışmalar başlatılmıştır. Çalışma kapsamında parça kumaşın el değmeden, otomatik ve emniyetli bir şekilde boyanmasını ve kurutulmasını sağlayan bir kumaş boyama ve kurutma makinası tasarlanmış ve imal edilmiştir. Çalışmada otomatik ve emniyetli kumaş boyama ve kurutma makinası tasarımı ve imalatı çalışmaları yürütülmüştür. Geliştirilen makinada delikli tabla üzerine konumlandırılan kumaş, boya deposunda yer alan sıvı boyarmaddenin nozul ile püskürtülmesi sonucu boyanmaktadır. Boyama işlemi ile eş zamanlı olarak delikli tablanın alt bölümüne yerleştirilen vakum sistemi ile vakumlama işlemi gerçekleştirilerek boyanın kumaş üzerinde toplanması sağlanmaktadır. Boyama işlemi bittikten sonra vakumlama işlemi, kumaşın kurutulması amacı ile devam etmektedir. Makinenin çalışması için gerekli olan tüm ayarlar kontrol ünitesi ile yapılmakta olup boyama sırasında boyama alanının izole edilerek makinanın emniyetli çalışması koruyucu bariyer ile sağlanmaktadır. Çalışma kapsamında geliştirilen makina ile birlikte ham kumaşın kalite kontrolünde, uzun metrajlı kumaş boyama makinası ve kumaş kurutma makinasının kullanımı tamamen ortadan kaldırılmış, bu sayede boyama ve kurutma makinasında tüketilen enerji, yardımcı kimyasal madde, işçilik ve zaman kaybı tamamen önlenmiş, boyarmadde sarfiyatı minimize edilmiştir. Ham kumaş kalite kontrol sürecinin hızlanması ile dokuma makinasının onay bekleme süresi kısalmış ve dokuma verimliliği artmıştır. Çalışma konusu otomatik ve emniyetli boyama ve kurutma makinasının ayırt edici temel özellikleri; parça kumaş boyanabilmesi (uzun metrajlı/kontinu kumaş boyamaya uygun değildir), parça kumaşın aynı makinada kurutulabilmesi, nozul ile püskürtme şeklinde boyama yapılması, vakum ile kurutma, koruyucu bariyer ve vakum sayesinde makinanın emniyetli bir şekilde çalışmasıdır.
Anahtar Kelimeler: Kumaş, Boyama, Kurutma, Makine, Kalite, Kontrol.
|
