Yüzyýllar boyu çeþitli medeniyetlere ev sahipliði yapmýþ tarihi yapýlar insanlýk için geçmiþin karanlýk sayfalarýna ýþýk tutar. Baþlý baþýna bir tarihi eser sayýlmasý gereken yeniden projelendirildiðinde ve faaliyete geçmek üzere hazýrlandýðýnda eski kimliðini büyük ölçüde kaybetmektedir. Düzenlenen sirkülasyon alanlarý, ortak kullaným alanlarý, çevre düzenlemeleri bu tarihi yapýlarý baþta bahsettiðimiz mekan ruhunu aydýnlatmak yerine bambaþka bir karanlýða bile sürükleyebilmektedir. Yanlýþ malzeme seçimi, yanlýþ restorasyon uygulamalarý, amacýna uygun tasarlanmayan kullaným alanlarý, dönemin izlerini taþýmayan mobilya ve materyal seçimleri, iþlevsellik kaybettiren küçük dokunuþlar bu yapýlarý kimliðinden uzak bir duruma getirebilmektedir. Bu nedenle tarihi yapýlara iþlevsellik kazandýrýlýrken ilk halini göz önünde bulundurmak, özgün kimliðini, yapýnýn dokusunu zedelememek için birçok unsura dikkat etmek gerekir. En temel unsur ise yapýnýn iþlevine uygun olmasýdýr. Douglas, adaptasyon terimini “bir binanýn kapasite, iþlev ya da performansýný deðiþtirmek için yapýlan bakým-onarým çalýþmalarý”; baþka bir deyiþle “bir binayý, yeni koþul ve gereksinimlere uygun hale getirme amacýyla yeniden kullanmak ya da ýslah etmek için yapýlan müdahaleler” olarak tanýmlar. Yeniden kullanýma adaptasyon ise, “iþlevini yitirmiþ binalarýn iþlevlerinin güncel gereksinimleri karþýlayacak biçimde adapte edilmesi ile binanýn yaþamýný uzatma müdahalesi” olarak tanýmlanabilir (Yýldýrým & Turan, 2002). Bu çalýþma kapsamýnda Edirne ‘de yer alan Tarihi Rüstem Paþa Kervansarayý, Ankara Rahmi Koç Müzesi binalarýný oluþturan Safran Han ve Çengel Han, Ýstanbul ‘da bulunan eskiden cezaevi olarak kullanýlan Four Seasons Hotel Sultanahmet yapýlarýnýn mekansal geliþimi, restorasyon evreleri, kazandýrýlan yeni iþlevleri ve olumlu, olumsuz özellikleri yapý- uyum bakýmýndan deðerlendirilecektir. (Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn Ýstanbul Aydýn Üniversitesi Yüksek Lisans mezuniyet þartý amacý ile gerçekleþtirilmiþtir. ORCID ID: 0000-0002-1138-1924)
Anahtar Kelimeler: Tarihi Yapýlar, Yeniden Ýþlevlendirme, Yapý-Uyum Ýliþkisi
|
