Ýzmir’in kalbi Kemeraltý’nýn çarpýcý odaklarýndan olan Beyler Sokaklarý, kent kimliðinde özellikli yer tutan akslardandýr. Helenistik dönemden günümüze yerleþim görmüþ olan Kemeraltý kentsel sit alaný 1. Bölgede yer almaktadýr. Sözkonusu bölge, kentin tarihi ticaret merkezi Kemeraltý çarþýsýdýr. Canlýlýðý, hareketliliði, çok renkliliði ile dikkat çeken Kemeraltý Çarþýsý, tarihsel süreçte her zaman önemli olmuþtur.
Çalýþmada ele alýnan paralel üç sokaktan oluþan Beyler Sokaklarý, 19. yüzyýlýn ileri gelen Ýzmirli ailelerinin ve beylerinin oturduðu bölge olarak bilinmektedir. Cumhuriyet’in ilk yýllarýnda doktor muayenehanelerinin yer aldýðý bölgede, günümüzde çok katlý iþ hanlarý, týbbi malzeme satýþ yerleri, giysi ve ayakkabý dükkanlarý, gözlükçüler, yeme-içme mekânlarý bulunmaktadýr. Ýþlev – yaþam iliþkisinin de irdelendiði yerel incelemeler kapsamýnda, alanýn kýsmen de olsa geleneksel kimliðini koruyarak günümüze ulaþtýðý görülmektedir.
Çalýþmanýn amacý, Beyler Sokaklarýnýn tarihsel süreçteki yaþamsal ve mekânsal deðiþimini okumaktýr.
Çalýþmanýn yöntemi, literatür taramasý, sözlü tarih araþtýrmalarý, yerel incelemeler ve arþiv belgelerine dayanýlarak konunun irdelenmesi ve deðerlendirilmesidir. Bu baðlamda süreçte alandaki mekânlarý kullanmýþ kiþiler ve yakýnlarý ile görüþmeler yanýsýra, arþiv belgelerinden de yararlanýlmýþtýr.
Çalýþmanýn kapsamý, Beyler Sokaklarý ve dönemsel olarak 19. yüzyýl günümüz arasýndaki süreçle sýnýrlýdýr.
Çalýþmada, süreçte alanda görülen iþlev ve kullanýcý deðiþikliði ile yeni mimari uygulamalarýn silüeti deðiþtirdiði ve geleneksel dokunun algýlanabilirliðini olumsuz etkilediði, kaos oluþturduðu görülmektedir. Süreç irdelendiðinde ne mevcut yapýnýn korunabildiði ne de çaðdaþ bir düzenin oluþturulabildiði algýlanmaktadýr. Bu “arada kalma” durumu geçmiþte olduðu gibi günümüzde de Beyler Sokaklarýnýn kent özelinde önemini vurgulamaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Kemeraltý, Beyler Sokaklarý, Tarihi Ticaret Merkezi, Geleneksel Kimlik, Geleneksel Mimari.
|
