Öz: Giriþ: Elektrik tüketiminin birçok ülkede ekonomik faaliyetlerle doðrudan iliþkili olduðu bilinmektedir. Elektrik talebindeki artýþýn nedenleri genellikle daha yüksek yaþam standartlarý ve sanayileþmedir. Geliþmekte olan diðer ülkelerdeki gibi Türkiye’de de enerji ve elektrik enerjisi talebi, sosyal ve ekonomik geliþmeler ile ülke nüfusundaki artýþtan dolayý çok hýzlý bir þekilde artmaktadýr. Bu nedenle artan elektrik talebini karþýlamak ve elektriðin arz yetersizliðini gidermek için Türkiye’de elektrik enerjisine yönelik yatýrýmlarýn süreklilik arz etmesi gerektiði söylenebilir. Fosil enerji kaynaklarýnýn dünyada ciddi çevre sorunlarýna yol açmasý, rezervlerinin yakýn gelecekte tükenecek olmasý, enerji kaynaðýna sahip ülkelere baðýmlýlýðýn çeþitli siyasi ve ekonomik sorunlara yol açmasý ve fiyat istikrarsýzlýklarý gibi nedenlerden dolayý yenilenebilir enerji kaynaklarýna olan ilgi artmýþtýr. Yenilenebilir enerji, ülkelerin enerji ihtiyaçlarýný yerli kaynaklarla karþýlayarak dýþa baðýmlýlýklarýnýn azaltýlmasý, kaynaklarý çeþitlendirerek sürdürülebilir enerji kullanýmýnýn saðlanmasý ve enerji tüketimi neticesinde çevreye verilen zararlarýn en aza indirilmesi açýlarýndan son derece önemli bir yere sahiptir. Bugün dünya genelinde tüketilen enerjinin yaklaþýk yüzde 20’si yenilenebilir kaynaklardan elde edilmektedir. Mevcut durumda fosil yakýtlara olan baðýmlýlýk yüksek düzeyde olmasýna raðmen yýllar itibarýyla yenilenebilir enerjinin kullaným oranlarý giderek artmaktadýr. Türkiye’nin asgari yenilenebilir enerji potansiyelleri hidrolik kapasitesi 160.000 GWh/yýl, rüzgâr kapasitesi 48.000 MW, ortalama küresel güneþ radyasyonu 1.520 kWh/m2 yýl, biyokütle potansiyeli 8.6 MTEP, biyogaz potansiyeli 1,5-2 MTEP, jeotermal kapasitesi de 31.500 MWt’týr. 2016 yýlsonu itibariyle TEÝAÞ verilerine göre Türkiye’nin yenilenebilir enerji toplam kurulu gücü yaklaþýk 34582,5 MW olarak hesaplanýrken, toplam elektrik üretiminin ise yüzde 44,06’sý yenilenebilir kaynaklar tarafýndan karþýlanmaktadýr. Bu kurulu gücün büyük çoðunluðunu 26681,6 MW’ýný hidrolik enerji oluþturmaktadýr. Türkiye’nin elinde bulunan yenilenebilir enerji potansiyelini daha etkin ve verimli bir þekilde kullanmasý adýna özellikle son dönemde yaþanan olumlu geliþmeler, gelecek hedeflerin gerçekleþtirilmesi anlamýnda katký saðlamaktadýr. Amaç: Türkiye bulunduðu coðrafi konumu ve jeopolitik yapýsý nedeniyle bütün yenilenebilir enerji kaynaklarýnýn potansiyeline sahiptir. Buna raðmen bu potansiyelden faydalanma oraný son derece düþük kalmaktadýr. Bu kaynaklardan yararlanma oranýnýn artýrýlmasý Türkiye’nin dýþ ticaret açýðýnda en büyük kalemi oluþturan enerji harcamalarý azalacak ve kalkýnma hýzý daha büyük olacaktýr. Bu nedenle yenilenebilir enerjinin elektriðe dönüþtürülmesi ve bundan faydalanmasý Türkiye açýsýndan önemli olmaktadýr. Kapsam: Türkiye’de elektrik enerji üretiminde yenilenebilir enerjinin kullanýmýnýn artýrýlmasý saðlanmalýdýr. Bu amaçla öncelikle Türkiye’nin mevcut durumunun ve özellikle de 1980 sonrasý yenilenebilir enerji kaynaklarýnýn ortaya konulmasý gerekmektedir. Çalýþmada bu amaçla 1980 sonrasýndaki elektrik üretim, tüketim ve bunlarýn elde edilen kaynaklara göre daðýlýmý ele alýnacaktýr. Sýnýrlýlýklar: Çalýþmada elektrik enerjisi üretiminde yenilenebilir kaynaklarýn önemi vurgulanacak olup diðer enerji kaynaklarý üzerinde detaylý durulmayacaktýr. Bunun yanýnda yenilenebilir enerji ile ilgili maliyet ve yasal düzenlemelerde konu içinde ele alýnacaktýr. Yöntem: Çalýþma ile ilgili kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler deðerlendirilerek sistemli bir þekilde çizelge, grafik ve þekillerle konu aydýnlatýlmaya çalýþýlacaktýr. Bulgular : Türkiye’nin 1984 yýlýnda yenilenebilir enerji kurulu gücü 3892,3 MW iken, 2016 yýlýnda 34085,8 MW yükselmiþ olup %875 oranýnda artýþ göstermiþtir. 2016 yýlý sonu itibarýyla Türkiye’nin toplam ener¬ji kaynaklarýnýn yaklaþýk olarak yüzde 44,06’sýný ye-nilenebilir kaynaklar oluþturmaktadýr. Türkiye yenilenebilir enerji kaynaklarýnda her geçen gün yatýrýmlarýna devam etmektedir. Sonuç: Dünya enerji tüketiminde birincil enerji kaynaklarýnýn üstünlüðü tartýþmasýz bir þekilde devam etmektedir ve kýsa vadede bu üstünlüðünü korumaya devam edecektir. Geliþmekte olan bir ülke olan Türkiye’nin de artan nüfus ve büyüyen ekonomisine paralel olarak enerji kaynaklarý tüketimi yükselerek devam etmektedir. Türkiye bulunduðu coðrafi konumu ve jeopolitik yapýsý nedeniyle bütün yenilenebilir enerji kaynaklarýndan faydalanma imkanýna sahiptir. Özellikle hidrolik, jeotermal, rüzgâr ve güneþ enerjisi potansiyelleri bakýmýndan birçok ülke ile karþýlaþtýrýldýðýnda, Türkiye’nin son derece elveriþli bir konuma sahip olduðu görülmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarýnýn uzun vadeli enerji güvenliðini ve sürdürülebilir büyümeyi saðladýðý bir gerçek olmasýna raðmen Türkiye’de bu kaynaklardan yeterince faydalandýðý söylenememektedir.
Anahtar Kelimeler: Elektrik Enerjisi, Yenilenebilir Enerji, Ekonomi
|
