Öz: Giriþ: Küresel rekabet ortamlarýnda avantaj saðlamak için giderek önem kazanan sürekli iyileþtirme, firmalarý ürünlerini sürekli olarak daha iyi üretmeye zorlamaktadýr. Rekabet avantajý elde edebilmek ve deðiþen tüketici tercih ve ihtiyaçlarýna kýsa sürede cevap verebilmek için yeni ürün geliþtirme önem kazanmaktadýr. Müþterilerin talebini en iyi þekilde anlayan ve bu talebe en hýzlý þekilde yanýt verebilen firmalar pazarýn lideri olmaktadýrlar. Bu da yeni ürün geliþtirme prosesinin günümüzde ne kadar önemli olduðunun en açýk kanýtýdýr. Ürün geliþtirme proseslerindeki en önemli dar boðazlarýn baþýnda hiç þüphesiz, yeni model ve ürünlerin daha kýsa zamanda pazara çýkartýlabilmesi, maliyetlerin düþürülerek rekabet gücünün arttýrýlmasý ve kalitenin yükseltilmesi gelmektedir. Yeni ürün geliþtirme aþamalarý içinde en fazla maliyet harcamasý gerektiren bu aþamalarda harcanan zamaný kýsaltmak için firmalar her türlü çabayý göstermektedirler. Ürün geliþtirme performansýnýn artmasý için, yeni ürün geliþtirme prosesinin hýzlý bir þekilde baþlamasý ve mümkün olduðunca kýsa çevrim süresinde bitmesi gerekmektedir. Daha büyük ürün karmaþýklýðý ve yeniliðiyle geliþtirme zamanýnýn uzunluðu artmaktadýr. Ürün geliþtirme çevrim zamaný uzarsa, firma, yeni ürünlerden elde edeceði cironun toplam ciroya oraný gibi, ürünü pazara geç sunma maliyetlerine katlanmak zorunda kalmaktadýr. Pazara ürünü ilk sunan firma bu avantajýný deðerlendireceðinden daha sonra yapýlacak pazar giriþlerinde o üründen elde edilecek gelirden mahrum kalýnmaktadýr. Yeni ürün geliþtirme prosesinin hýzla tamamlanmasý firmaya rekabet avantajý getireceðinden, prosesin tüm gereklerinin yerine getirilmesi sýrasýnda zaman kavramýnýn da dikkate alýnmasý gerekmektedir. Yeni ürün geliþtirme çevrim zamanlarýnýn azaltýlmasý yolunda firmalar farklý yollar ve yöntemler uygulamaktadýrlar. Bu konuda yapýlan çalýþmalar göstermiþtir ki çevrim zamanýndaki bu azalma yalýn üretim teknikleri kullanýlarak da baþarýlmaktadýr. Çünkü yalýn üretim, firmalarýn üretim operasyonlarýnda katma deðer oluþturmayan faaliyetlerin azaltýlmasýný ya da ortadan kaldýrýlmasýný saðlayarak israflarý ortadan kaldýrmakta ve zaman tasarrufu saðlamaktadýr. Böylelikle üretim yapan firma katma deðer oluþturmayan faaliyetlere deðil asýl iþine odaklanarak verimliliðini artýrmýþ olacaktýr. Ürün geliþtirme faaliyetlerinde ise birçok katma deðer oluþturmayan faaliyet bulunduðundan firmalarýn ürün geliþtirme performanslarýný artýrmak için bunlarýn azaltýlmasý veya ortadan kaldýrýlmasý gerekmektedir. Kapsam: Bu amaçla ürün geliþtirme faaliyetlerinde yalýn üretim tekniklerini uygulayan firmalarýn ürün geliþtirme performanslarýnýn incelenmesi gerekmektedir. Bu amaç için bu çalýþmada Marmara Bölgesi’nde faaliyet gösteren 51 KOBÝ firmasýna ürün geliþtirme faaliyetlerinde kullandýklarý yalýn üretim felsefesini içeren uygulamalar ile ilgili bir anket çalýþmasý yapýlarak yalýn üretim uygulamalarý ile ürün geliþtirme performansý arasýndaki iliþki incelenmiþtir. Sýnýrlýklar: Araþtýrma sadece Marmara Bölgesi’nde bulunan 51 KOBÝ firmasý ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Çalýþmada ilk olarak, literatür taramasý yapýlarak firmalarýn ürün geliþtirme faaliyetlerinde uyguladýklarý yalýn üretim ile ilgili uygulamalar; ürün geliþtirme operasyonlarýný basitleþtirmek, ürün geliþtirme prosesindeki gecikmeleri ortadan kaldýrmak, ürün geliþtirme prosesindeki gereksiz adýmlarý ortadan kaldýrmak, ürün geliþtirme operasyonlarýný hýzlandýrmak ve eþ zamanlý mühendislik uygulamasý olarak belirlenmiþtir. Bu uygulamalarý kapsayan toplam otuz faaliyet belirlenmiþ ve bu faaliyetlerin firmalar tarafýndan yapýlýp yapýlmadýðýný içeren 5’li likert ölçeðine göre bir ankete dönüþtürülmüþtür. Bu ankette ayrýca firmalarýn ürün geliþtirme performansýný tespit etmeye yönelik yedi sorudan oluþan bir ölçek de yer almýþtýr. Anket uygulamasýndan elde edilen veriler Gri Ýliþkisel Analiz (GÝA) yöntemiyle analiz edilmiþtir. Verilerin GÝA yöntemiyle analiz edilmesinde yalýn üretim felsefesi uygulamalarýnýn her biri bir kriter ve firmalar ise alternatifler olarak ifade edilmiþtir. Yalýn üretim felsefe uygulamalarý için GÝA yönteminin uygulama adýmlarý uygulanmýþ ve gri katsayýlara göre firmalarýn sýralamasý yapýlmýþtýr. Daha sonra ürün geliþtirme performansý için GÝA yöntemi uygulanmýþ ve firmalarýn sýralamasý elde edilmiþtir. Son olarak her iki GÝA yönteminden elde edilen sýralamalar karþýlaþtýrýlmýþtýr. Bulgular: Yapýlan karþýlaþtýrmaya göre ürün geliþtirme faaliyetlerinde yalýn üretim felsefesi uygulamalarýný gerçekleþtiren firmalarýn ürün geliþtirme performanslarýnýn da yüksek olduðu tespit edilmiþtir. Sonuç: Çalýþmadan elde edilen bulgular, firmalarýn ürün geliþtirme performanslarýný artýrmalarý için; ürün geliþtirme faaliyetlerindeki operasyonlarýný basitleþtirmeleri, gecikmeleri ve gereksiz adýmlarý ortadan kaldýrmalarý, operasyonlarýný hýzlandýracak CAD/CAM vb. teknolojileri kullanmalarý ve eþ zamanlý mühendislik uygulamasýný yapmalarý gerektiðini ortaya koymuþtur.
Anahtar Kelimeler: Ürün Geliþtirme, Yalýn Üretim, Gri Ýliþkisel Analiz
|
