Hýzlý nüfus artýþýna ayak uyduramayarak, düzensiz kentleþmeye neden olan farklý konut dokusu modelleri yeni çevre sorunlarýný da beraberinde getirmiþtir. Coðrafi koþullar dikkate alýnmadan, birim alana daha fazla konut sýðdýrmayý hedefleyen bu süreç kentlerin çevre saðlýðýný olumsuz yönde etkilemiþtir. Baþta iklim deðiþikliði olmak üzere çevre kirliliði, hava kirliliði bu sürecin çýktýlarý olarak incelenmektedir. Hava kirliliði kömür tüketimi, araç sayýsý, yer seçimi gibi etkenlerle iliþkilendirilmektedir. Konut dokusunun hava kirliliði üzerindeki etkisi çalýþmalarda ihmal edilmiþ ve literatürdeki boþluðu doldurmak üzere bu çalýþma kapsamýnda, hava kirliliði ile konut dokusu arasýndaki iliþki, coðrafi faktörler, fiziksel faktörler ve iklim modellerine göre analiz edilmiþtir. Kentte þansa baðlý olarak seçilen 325 noktadan, balýk gözü lensle elde edilen Gökyüzü Görünürlük Oraný (GGO) deðerleri, RayMan pro 2.1. modeli ile hesaplanmýþtýr. Yapýlan analizlere göre, konut dokusu tipleri, GGO’na baðlý olarak rüzgarýn hareketlerine yön vererek, kentte yeni bir mikro-iklim oluþmasýna yol açmaktadýr. Çalýþma kapsamýnda RayMan Pro 2.1 modeli ile elde edilen veriler, ArcGIS 10.3 programý kullanýlarak hava kirliliði sentez haritalarý üretilmiþtir. Konut dokusu ile hava kalitesi arasýndaki iliþki incelendiðinde planlý yapýlaþmanýn olduðu site ve müstakil tip konut dokusunun apartman tipi konut dokusundan daha verimli olduðu bulunmuþtur. GGO’nýn 1 deðerine yakýn olduðu durumlarda ortamda hava kirliliðinin daha az olduðu görülmüþtür. Sonuçta yapý tipolojilerinin kirleticilerin daðýlýmýnda önemli rol oynadýðý, ancak sentezlenen faktörlerin öncelikli sýralamasýnda rüzgarýn birinci kriter olarak rol oynadýðý belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Hava Kirliliði, Konut Dokusu, GGO
|
