Uygarlıkların yerleşik hayata geçmesiyle birlikte yerleşik toplulukların kentlere evrilmesi, kentlerin morfolojik açıdan sürekli değişim ve gelişim süreci içinde olduğunu göstermektedir. Kentin morfolojisi mekân ölçeğinde biçimlenmesinde kültürel çevre, doğal ve beşerî sistemler, ekonomik ve sosyal yapı parametreleri güçlü etkiye sahiptir. Bu bağlamda, kentsel morfolojiyi biçimlendiren faktörler kentsel mekânda görünürlüğü tartışılmaktadır. Kentsel planlama ve tasarım kararları ile zamanla değişim geçiren morfolojik birimlerin somut halini fiziksel mekânda gözlemlenmektedir. Hızla inşa etme ve yıkma süreçleri kentin morfolojik yapısında değişime sebep olmakla birlikte kentin özgün kimliğini de derinden etkilemektedir. Mekânın biçimsel değişimi, kentin kimliği ve karakterine doğrudan etki etmektedir. Bu bağlamda kentsel morfoloji kentin mekânsal yapısını ve fiziksel formunu inceleyen alan kentsel morfoloji çalışma alanıdır.
Çalışma kapsamında bir kentsel tasarım kriteri olan kentsel morfolojinin kavramsal yapısı, literatürde kuramsal yaklaşımlar bağlamında coğrafya ve mimarlık kökenli yaklaşımlar üzerinden İngiliz Ekolü’nün önde gelen isimlerinden Conzen ve İtalya Ekolü’nden ise Canigga örnekleri tartışılmıştır. Kentsel morfoloji kavramın iki farklı şekilde ele alan araştırmacıların farklılıkları ve benzerlikleri karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın bulguları, İngiliz ve İtalyan ekolü sınırlığında analiz edilmektedir. Sonuç olarak, bu çalışma ile tarihsel süreç içerisinde kentin morfolojik analiz süreciyle farklı bakış açısı coğrafya ve mimarlık kökenli yaklaşımlar üzerinden Conzen ve Canigga mekânsal üç boyutlu ve iki boyutlu analiz yöntemlerinin farklılıkları üzerinden karşılaştırılması yapılacaktır. (Bu çalışma yüksek lisans sırasında yer alan yazarın Tarihi Alanların Kentsel Morfolojik Değişim Sürecinin İncelenmesi: Süleymaniye Bölgesi/Kirazlı Mescit Sokak Örneği tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0000-0003-3037-6052).
Anahtar Kelimeler: Kentsel Morfoloji, Conzen, Caniggia
|
