Teknolojinin geliþmesi ile birlikte teknolojik aletlere olan ihtiyaçlar gün geçtikçe artmaktadýr. Teknolojik aletlerin kullanýmý ise ortaya çýkan atýk elektrikli ve elektronik eþyalarýn (AEEE) sayýsýnýn son yýllarda artarak çoðalmasýna sebep olmaktadýr. Global E-atýk Ýzleme raporuna göre dünyada 2020 yýlýnda toplam 53,6 milyon ton atýk elektrikli ve elektronik eþya üretilmiþtir ve 2030 yýlýna kadar bunun 74,7 milyon ton olmasý beklenmektedir. E-atýklarýn içerdikleri deðerli madenler ve zararlý maddelerden ötürü, geri dönüþümü veya bertaraf edilmesi kontrollü þekilde yapýlmalýdýr. Aksi taktirde zararlý maddeler hava, su veya topraða karýþabilmekte ve insan saðlýðý için tehlike oluþturmaktadýr. Dünya çapýnda birçok ülke e-atýklarý bir sorun olarak kabul edip bu doðrultuda yasal düzenlemeler yapmaktadýr. AEEE yönetiminin ilk adýmý e-atýklarýn kontrollü olarak toplanmasýdýr. Türkiye’de e-atýklarýn toplanmasý, belediyeler, yetkilendirilmiþ kuruluþlar ve özel firmalar aracýlýðýyla yapýlmaktadýr. Bu çalýþmada, Samsun ilinin Atakum ilçesinde e-atýk toplama kutularýnýn ilçe sýnýrlarý içerisinde en uygun yerlerde konumlandýrmasý amaçlanmýþtýr. Bu doðrultuda Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Kararsýz Bulanýk SWARA yöntemlerinden faydalanýlmýþtýr. Öncelikle uzman ekip oluþturularak e-atýk toplama kutularýnýn konumlandýrýlmasýnda önem arz eden kriterler belirlenmiþtir. Ardýndan uzman görüþleri doðrultusunda Kararsýz Bulanýk SWARA yöntemi kullanýlarak kriterler aðýrlýklandýrýlmýþtýr. En önemli kriter 0,365 deðeri ile Sanayiye Uzaklýk; en az önemli kriter ise 0,025 deðeri ile Parklara Uzaklýk olarak bulunmuþtur. Elde edilen kriter aðýrlýklarý doðrultusunda CBS yardýmý ile alternatif noktalar belirlenmiþtir. (Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn Ondokuz Mayýs Üniversitesi, Lisansüstü Eðitim Enstitüsünde yapýlan yüksek lisans tezinden üretilmiþtir. ORCID NO: 0000-0003-3933-6508)
Anahtar Kelimeler: E-atýk, CBS, Kararsýz Bulanýk SWARA
|
