Bu bildiri günümüzde daha çok Coðrafi Bilgi Sistemleri(CBS) baþlýðý altýnda tartýþýlan ancak mikro ölçekte çalýþan tasarýmcýlar için de oldukça önemli bir kavram haline gelen haritalama ve optimizasyon çalýþmalarýna potansiyel arayüz olabilecek Grasshopper 3d yazýlýmýnýn kuramsal çerçevesi ve mekan üretim olasýlýklarýný tartýþmaktadýr.
Grasshopper 3d, Rhinoceros modelleme programýna eklenti olarak çalýþmaktadýr. Bu yazýlýmýn matematiksel verilere dayalý üretim biçimi gözlemlendiðinde yazýlýmýn yatay-iliþkisel ilkelere dayalý dizgesi ön plandadýr. Çalýþma, öncelikle bu iliþkiselliðin teorik çerçevesiyle ilgilenmektedir.
Bu doðrultuda 20. yüzyýlýn önemli düþünürleri Deleuze&Guattari’nin Bin Yayla isimli eserlerinde rizom (köksap) metaforu üzerinden tartýþmaya açtýklarý yatay-heterarþik iliþkisel model dikkat çekicidir. Onlar için dikey iliþkisellik her yönüyle problematiktir. Düþünce ve üretim biçimi kýsýtlýdýr. Bir aðacýn kök, gövde ve yapraklarýna benzer analojiye sahip bu model, bir üst denetleyiciye tutunan, sabitleyen ve sabitlenen dizgededir. Özellikle fiziki mekanýn üretiminde tasarýmcý grubu Öklidyen düþünceye zorlayan, sýnýrlayýcý ve esnek olmayan bir modeldir. Bunun neticesinde geçmiþten bugüne betonarme kentleþmeye içerik oluþturan ortogonal kent tipolojileri alýþýlagelmiþtir.
Buna karþýn potansiyel, yatay-heterarþik baðlantý biçimindedir. Rizomatik baðlantý biçimi olarak tasvirlenen bu model, yaþamýn tüm olanaklarýndan beslenen, toprakla birebir iliþkili ve birbirine artiküledir.
Bu çalýþma sonucunda Deleuze&Guattari’nin iþaret ettikleri rizomatik iliþkisellik sayesinde, bugünün açýk kaynak kodlu yazýlýmlarýnýn bir temsilcisi Grasshopper 3d yazýlýmý ile Öklidyen geometrinin dýþýna çýkabilecek nitelikte veri görselleþtirme ve manipülasyon tekniklerinin geliþtirilebileceði sonucuna ulaþýlmýþtýr. Böylece ortogonal düþüncenin sýnýrlayýcý þablon üretimleri yerine toprakla iliþkili ve küresel tehditlere duyarlý içerik olanaklýdýr. Bundan sonraki süreç için özellikle CBS çalýþmalarýnda mimar ve tasarýmcý grubun sürece entregrasyonun kolaylaþmasý ve deprem, sel gibi doðal afetlere karþý hýzlý reaksiyon geliþtirilmesi yönünde çalýþmalarýn yürütülmesi önerilmektedir. ORCID NO: 0000-0002-8069-8669, 0000-0003-4945-8242
Anahtar Kelimeler: Deleuze&Guattari, Rizom, Yatay-Ýliþkisellik, Grasshopper 3d, Hesaplamalý Mekan
|
