Baraj haznelerindeki ardýþýk zamanlardaki su hacimlerinin kesikli bir Markov zinciri süreci oluþturduðu kabul edilebilir. Söz konusu süreci dikkate alarak geliþtirilen Gould olasýlýk matrisi algoritmasý iþletme dönemi baþlangýcýndaki hacim durumuna baðlý olarak haznenin arz açýðý vermeden iþleyiþini nasýl sürdürebileceði bilgisini verebilmektedir. Bu bakýmdan yöntem aktif kapasitesi belli olan bir haznenin farklý iklim ve su talebi senaryolarý için kuruma olasýlýðýný da vererek gelecekte hazne tepkilerinin irdelenmesine olanak tanýmaktadýr. Çalýþmada Hükümetlerarasý Ýklim Deðiþikliði Paneli’nin (IPCC) dördüncü deðerlendirme raporu senaryolarý altýnda çalýþtýrýlan 14 iklim modelinin ölçek indirgemesi yapýlarak Ýzmir ilindeki Tahtalý baraj havzasý özelinde yaðýþ, sýcaklýk ve buharlaþma projeksiyonlarý oluþturulmuþtur. Hazneyi besleyen akýmýn simülasyonu ise kalibrasyonu ve doðrulamasý gözlenmiþ veriler ile saðlanmýþ ortalanmýþ-parametrik bir model ile gerçekleþtirilmiþtir. Hem bu çýktýlar hem de haznenin iþletme hacmi sýnýrlarý ve göl yüzey alaný-hacim iliþkileri kullanýlarak Gould olasýlýk matrisi algoritmasý iþletilmiþtir. Buna göre, geçmiþ iklim koþullarý altýnda elde edilen sonuçlar kýyas kabul edildiðinde, kötümser emisyon senaryosu olan SRES-A2 altýnda 2001-2099 dönemi için hazneden çekilebilecek içmesuyu arzýnýn yaklaþýk %30 civarýnda azalabileceði öngörülmektedir. Ayrýca planlama raporu talebi altýnda iþletme yapýldýðýnda haznede herhangi bir arz açýðý oluþmamasý için döneme hep 135 hm3’ten daha büyük bir hacimle baþlanmasý gerekmekte iken, farklý baþlangýç durumlardan elde edilen kararlý hal çözümlerinden kümülatif kuruma olasýlýðý %25 bulunmuþtur. ORCID NO: 0000-0003-1284-3825
Anahtar Kelimeler: Gould Olasýlýk Matrisi, Tahtalý Barajý, Ýçmesuyu Arzý, Ýklim Deðiþikliði
|
