1077 yýlýnda kurulan Anadolu Selçuklu Devleti'nin, Anadolu'yu Türkleþtirmek amacýyla gerçekleþtirdiði iskân politikasý çerçevesinde Türkmen beylikleri Kuzey, Güney ve Batý Anadolu kýyýlarýna yerleþtirilmiþtir. Anadolu Selçuklu Devleti'nin yýkýlmasýndan sonra Türkmen Beylikleri baðýmsýzlýklarýný ilan ederek yerleþtikleri bölgelerde çeþitli üsluplarda mimari eserler inþa etmiþler ve bu þekilde Anadolu Türk mimarisine önemli katkýlarda bulunmuþlardýr. Aydýnoðullarý Beyliði Türkmen beyliklerinden biri olup, 1308 yýlýnda Güneybatý Anadolu bölgesinde yer alan Aydýn ve çevresinde kurulmuþtur. Aydýnoðullarý Beyliði; Birgi, Alaþehir, Ýzmir, Aydýn, Tire, Selçuk ve Urla gibi bölgelerde yoðun inþa faaliyetler gerçekleþtirmiþlerdir.
Ýzmir'in Selçuk Ýlçesi'nde bulunan Ýsa Bey Hamamý, Aydýnoðullarý Beyliði'nin önemli eserlerinden biridir. Hamam, Ayasuluk Tepesi ile St. John Kilisesi'nin bulunduðu tepenin yamacýnda konumlanmýþ olup Ýsa Bey Cami'ne yaklaþýk 200 metre mesafededir. Hamamýn Aydýnoðlu Ýsa Bey tarafýndan yaptýrýldýðý yapýnýn kitabesinde belirtilmektedir. Ýnþasý 1364 yýlý Ekim ayýnda tamamlanan yapýnýn, yakýn çevresinde Ýsa Bey Hamamý ile ayný dönemde yapýldýðý düþünülen iki hamam kalýntýsý daha bulunmaktadýr. Türk Hamam mimarisinde sýklýkla görülen haçvari bir plan þemasýna sahip olan hamam, yýðma yapým tekniði kullanýlarak inþa edilmiþtir. Duvarlarý kýrma taþ ve tuðla karýþýmý örgüden oluþmakta ve görece özenli bir duvar iþçiliði sergilemektedir. Üst örtüsü mekâna göre deðiþiklik göstermekle beraber kubbe ve tonozdan oluþmaktadýr. Yapýda kemerler ve mukarnaslý bingiler ile Türk üçgenleri gibi geçiþ elemanlarý kullanýlmýþtýr.
Ýsa Bey Hamamý’nda, 1988 yýlýnda Avusturya Arkeoloji Enstitüsü tarafýndan gerçekleþtirilen kazý ve belgeleme çalýþmalarý dýþýnda herhangi bir inceleme yapýlmamýþtýr. Günümüzde yapýnýn büyük bir kýsmý toprak altýnda kalmýþ ve harap durumdadýr.
Bu çalýþma kapsamýnda, Ýzmir’in Selçuk Kentinin Beylikler Dönemi ölçeðinde incelenmesi ve Ýsa Bey Hamamý’nýn mevcut durumunun tespiti ile ilgili yazýlý, grafik, fotografik belgelemeler yapýlarak; hamamýn geçirdiði onarýmlar ve bozulmalarýn tespit edilmesi ve elde edilen bu bilgiler doðrultusunda hamamýn sahip olduðu mimari nitelik ve deðerlerin gelecek nesillere saðlýklý bir þekilde aktarýlmasý amaçlanmaktadýr. ORCID NO: 0000-0003-2809-5438
Anahtar Kelimeler: Batý Anadolu, Ýzmir, Selçuk, Beylikler Dönemi, Aydýnoðullarý Beyliði, Ýsa Bey Hamamý
|
