Cumhuriyet ilan edilmeden önce, Osmanlý Devleti’nin son dönemlerinde spor alanýnda zaten baþlamýþ olan modernleþme süreci, Cumhuriyet ile beraber artarak devam etmiþtir. Modernleþme süreci ile beraber yapýlan spor türüne yönelik tasarlanmýþ alan ihtiyacý da ortaya çýkmýþtýr. Bunlardan modern stadyum ve hipodrom iþlevlerinin ilk örnekleri daha önce dünya üzerindeki çeþitli kentlerde de spor yapýlarýna imza atmýþ Paolo Vietti-Violi tarafýndan hazýrlanmýþtýr. Paolo Vietti-Violi Ýtalya’da doðmuþ ve Paris, Ecoles des Beaux Arts’tan mezun olmuþ bir mimardýr. Dünyanýn çeþitli bölgelerinde spor yapýlarýna imza atmýþtýr. Böylece Paolo Vietti-Violi’nin vefatýna kadar devam edecek olan Türkiye’deki yaþamý ve kariyeri baþlamýþtýr.
Bu araþtýrmada Paolo Vietti-Violi’nin Türkiye'deki tasarýmlarý belgelenmiþ ve envanter listesi hazýrlanmýþtýr. Paolo Vietti-Violi’nin belgelenen ve tespit edilen 14 adet uygulanmýþ projesi, 15 adet uygulanmamýþ tasarýmý bulunmaktadýr. Bu tasarýmlarýn yapým yýllarý, konumlarý, uygulanýp uygulanmadýklarý, mevcut durumlarý ve genel anlamda bilinirliklerini içeren bir envanter listesi, kornolojik sýraya göre hazýrlanmýþtýr. Bu tasarýmlar mimari karakterleri, kullaným durumlarý, geçirdiði deðiþiklikler ve korunmuþluk durumlarý tanýmlanmýþtýr. Paolo Vietti-Violi’nin Türkiye’de projelendirdiði yapýlarý Cumhuriyet Dönemi’nin mimari, teknolojik ve ideolojik durumlarýný yansýtan örneklerdir. Söz konusu yapýlarýn kullaným sürekliliðinin saðlanabilmesi için 20. yüzyýl modern mimarlýk mirasý kapsamýnda koruma deðerleri tespit edilmiþtir. Bu deðerler teknolojik deðer, aný deðeri, özgünlük ve referans deðeri ile artistik ve teknolojik deðer baþlýklarý altýnda tanýmlanmýþtýr. Uygulanan 14 projesinden 6 tanesi günümüze ulaþamamýþtýr.
(Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn Yýldýz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsünde yapýlan yüksek lisans tezinden üretilmiþtir. ORCID NO: 0000-0003-1316-041X)
Anahtar Kelimeler: Paolo Vietti-Violi, Spor yapýlarý, 20. yüzyýl mimarlýðý, Koruma
|
