Doðrusal ekonominin "yap-kullan-at" tüketim modeli yerini döngüsel ekonomide atýk kavramýnýn olmadýðý bir anlayýþa býrakmaktadýr. Malzemelerin ekonomik ve çevresel deðeri sistem içinde tutularak, onlardan oluþturulan ürünlerin ömrünün uzatýlmasý veya sisteme geri dönmelerinin saðlanmasý döngüsel ekonominin baþlýca amaçlarýndandýr. Ürünler ve malzemeler prensipte yeniden kullanýlýr ve süresiz olarak dönüþtürülür. Çalýþma kapsamýnda döngüsel ekonominin getirisi olarak eko tasarým, döngüsel tasarým, beþikten beþiðe tasarým gibi yaklaþýmlar literatür taramasýna dayalý olarak endüstriyel tasarým çerçevesinde deðerlendirilmiþtir. Deðiþen ekonomik ve çevresel faktörler neticesinde literatüre sürekli yeni kavramlarýn girmesiyle tasarýmcýlarýn rolü de sorgulanan alanlardan biri olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Rol baðlamýnda önceleri insanlarýn ihtiyaçlarýna cevap vermek, teknik ve ekonomik olarak uygulanabilir ürün ve hizmetler geliþtirmek tasarýmcýlar için yeterli görülürken; günümüzde sosyal, ekonomik ve çevresel ihtiyaçlara cevap veren, problem çözümünde bütüncül yaklaþýmlar benimseyen yapýda olmalarý beklenmektedir. Döngüsel sistemlerde geleneksel yaklaþýmlarýn aksine yeni ürünler ortaya konulurken, yeni inovasyon modelleri, topluluklar, iþletmeler yaratýlarak ortak bir amaç doðrultusunda birlikte çalýþmalarý da saðlanabilir. Bu durumda farklý uzmanlýk seviyesine sahip kurum veya kiþiler arasýndaki bilgi paylaþýmý sayesinde geliþtirilmesi hedeflenen ürün ve sistemlerde sürdürülebilir bir çözüm ortaya konulabilir. Bu baðlamda yapýlan çalýþmada döngüsel ekonomiye yönelik literatür gözden geçirilmiþ ve geliþtirilen tasarým yaklaþýmlarý ile bu yaklaþýmlarýn çýktýlarý olan ürün tasarým örnekleri analiz edilmiþtir. Sürdürülebilirlik ve döngüsel tasarým yaklaþýmlarýnýn ortak ve ayrýþtýklarý noktalar ekseninde tasarým süreçleri üzerine sorgulamalarda bulunulmuþtur. ORCID NO: 0000-0002-7715-3537
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Döngüsel Ekonomi, Döngüsel Tasarým, Tasarým Süreci
|
