Kentsel mekanlarda, binalar, peyzaj öğeleri ve donatı elemanları gibi bileşenlerin niteliği mekânın tasarım kalitesini etkilemektedir. Bu bileşenlerin fiziksel nitelikleri arasında ölçüt ve boyut yer almaktadır. İnsan ölçeği önemli bir tasarım kriteri olarak kentsel çalışmalarda ön plana çıkmaktadır. Mekânın ölçü birimi insan olduğundan, bileşenlerin insan ölçeğine bağlı olarak tasarlanması, bireye “benim gibi” hissi vermekte ve buda insan-mekân ilişkisini güçlendirerek aidiyet duygusunun oluşması ve gelişmesine neden olmaktadır. Ancak, günümüz modern kentlerde geniş yollar ve devasa yapılar gibi sadece tek ölçekli tasarımlar görülmekte, küçük, orta ve büyük ölçekli kentsel elemanlardan oluşan mekansal hiyerarşi kaybolmaktadır. Mekânda, özellikle 1 cm ile 1 m boyutunda olan bitiklerin, kentsel mobilyaların ve bina cephelerindeki süsleme, girinti-çıkıntı, eklemeler ve detayların var olması mekânı insan ölçeğine indirgemektedir. Bu çalışmada, insan ölçeğindeki tasarımlar ve kent sakinlerinin aidiyet duyguları arasındaki ilişki vurgulanmaktadır. Çalışmanın hipotezine göre, kentsel mekanlarda insan ölçeğinde tasarlanan elemanların yoğunluğu arttıkça, kent sakinlerinin aidiyet duyguları gelişmektedir. Çalışmada, 300 katılımcı ile bir anket çalışması yapılmış ve katılımcıların kentsel mekanlarda dolaşırken fark ettikleri “kentsel elemanlar” ve ayrıca, mekâna “aidiyet duygu”ları sorgulanmıştır. Daha sonra, “kentsel elemanlar” bağımsız ve “aidiyet duygusu” bağımlı değişkenler olarak tanımlanmış, çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, katılımcıların aidiyet duyguları ve kent mobilyaları, peyzaj elemanları ve bina cephelerindeki detaylar gibi elemanlar arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, katılımcıların aidiyet duyguları ve farkettikleri eleman olarak arabalar arasında anlamlı ve negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, kentsel çalışmalarda yayalara yönelik mekanların tasarlanması ve bu mekanlarda 1 metreden küçük elemanların bulunması bireylerin aidiyet duygularını geliştirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kentsel tasarım, İnsan ölçeği, Aidiyet, Kent mobilyaları, Peyzaj elemanları, Bina cepheleri
|
