Amortisörler taşıt araçlarına saplama, bağlantı braketi ve yüzük (amortisör burcu) gibi farklı parçalarla montajlanabilmektedirler. Bu bağlantı parçaları, araç seyir esnasındayken yoldan gelen titreşimlerin azaltılması için bazı sönümleme elemanları barındırmaktadırlar. Bu elemanlar saplama lastikleri veya burçlu lastik parçalarıdır. Hem binek hem de ağır vasıta araçlarda kullanılan teleskobik tip amortisörlerde yüzük parçasının içerisinde yoğunlukla burçlu lastik parçası tercih edilmekte olup aracın tipine, kullanım yerine ve amortisörün maruz kalacağı yüklere göre tasarımı şekillenmektedir. Burçlu lastikler birçok kritere bağlı olarak tasarlanmakta olup, bu kriterler OEM ler tarafından araç dinamiğine göre belirlenmektedirler.
Burçlu lastikler, araç üzerinde montajlanacağı bölgenin tasarımına bağlı olarak farklı eksenlerden gelen çeşitli kuvvetlere maruz kalmaktadırlar. Bu kuvvetler, sadece amortisörün açılıp kapanması esnasında oluşan düşey yönlü kuvvetleri değil aynı zamanda aracın sürüş esnasındaki hareketine bağlı olarak radyal ve kardanik yönde oluşan kuvvetleri de kapsamaktadır. Bu kuvvetlerin altında burçlu lastik parçasının yüzükten çıkmaya karşı yeterince dirençli olması ve amortisörün pozisyonunu montajlandığı bölgede koruması gerekmektedir. Oluşabilecek güvenlik risklerinin önüne geçebilmek için çıkma kuvvetinin belirlenen eksenel kuvvetlerden yüksek olması gerekmektedir.
Bu çalışmada teleskobik tip bir amortisörde yüzük bağlantı noktasında çıkma kuvveti daha yüksek yeni bir vulkanize burçlu lastik ortaya konması için yapılan tasarım ve test çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Farklı tasarımlara ve farklı mekanik özelliklere sahip burçlu lastik malzemeleri için çıkma testleri yapılarak çıkma kuvvetindeki değişim değerlendirilmiştir. Aynı zamanda burçlu lastik parçasındaki lastik ve amortisör üzerindeki yüzük parçasının sıkı geçme miktarındaki değişimin çıkma kuvvetine olan etkisi de incelenmiştir. Tanımlanan test metoduna göre yapılan çalışmalar neticesinde istenilen kuvvetlere ulaşılabilmiş ve izlenmesi gereken tasarım metodu literatüre sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Amortisör, burçlu lastik, çıkma kuvveti, tasarım, test
|
