Artan teknolojik olanaklara bağlı olarak gelişen ve birçok meslek disiplini için önem arz eden Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), belirli bir amaca yönelik verileri birleştirme, depolama, analiz etme ve görüntüleme gibi işlevleri gerçekleştiren araçların tümünü ifade etmektedir. Mekansal ve mekansal olmayan çokça veriyi birlikte sunan CBS, verilerin daha hızlı ve en az hata oranı ile sentezlenmesine olanak sağlaması nedeniyle önemli bir karar destek modülüdür. CBS’nin en çok kullanıldığı uygulama alanlarından birisi ise ‘en uygun yer seçiminin’ belirlenmesidir. CBS alternatif yer seçimlerinin ortaya konulması sürecinde birbirinden farklı çok sayıda veriyi analiz ederek karar vericiler için doğru bir değerlendirme olanağı sağlamaktadır. Yer seçim kararlarının oluşturulmasında, analizlerin etkin ve hızlı bir şekilde uygulanması için geliştirilen Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yönteminden faydalanılmaktadır. ÇKKV yöntemleri arasında yer alan ve Thomas Saaty tarafından 1970’li yıllarda geliştirilen Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHP), içerisinde birden çok ölçüt barındıran, belirlenen kriterlerin ağırlıklarının hesaplanmasına olanak veren çok ölçütlü bir karar verme yöntemidir. Bu yöntem ile belirlenen kriterler ve ağırlıklar ArcGIS programında Ağırlıklı Çakıştırma (Weighted Overlay) Analizi kullanılarak farklı tabakalardaki mekânsal verileri çakıştırılır, en uygun yer seçimine ulaşmamızı sağlamaktadır. Bu çalışmada, CBS ile yer seçim faaliyetleri yürütülürken son beş yılda AHP yöntemi kullanılarak yapılan farklı çalışmalar analiz edilmiş, bu çalışmalarda kullanılan veri setleri, veri setlerine uygulanan analiz yöntemleri ve veri setlerinin ağırlıklandırma ölçütleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Hızla kentleşen dünyada, kentsel yaşam kalitesini arttırmak ve planlama sürecine mekânsal analizler ile doğru yön vermek amacıyla CBS’nin önemi ele alınmış, gelecekte yapılacak olan çalışmalara temel bir bakış açısı oluşturmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Yer Seçimi, Ağırlıklı Çakıştırma Analizi, AHP
|
