Haddeleme yoluyla üretilen ve otomotiv sektöründe kullanılan sac malzemelerde ihtiyaç görülen en önemli özellikler mukavemet ve hafifliktir. Artan rekabet ortamıyla birlikte kullanılan sac malzemelerde araç güvenliği ve yakıt tüketimine doğrudan etki eden bu iki özelliği iyileştirme ihtiyacı gün geçtikçe artmakta ve bu durum yeni üretim teknolojilerini de beraberinde getirmektedir. Günümüzde kesit boyunca farklı kalınlığa sahip sac parçalar tek operasyon ile üretilebilmektedir. Bu amaçla farklı kalınlıklardaki sacların kaynakla birleştirilmesi (Tailor Welded Blanks - TWB) veya haddeleme yöntemi kullanılarak bölgesel ezmenin gerçekleştirilmesi (Tailor Rolled Blanks-TRB) tercih edilebilmektedir.
Bu çalışmada, ülkemizde kullanımına rastlanmamış olan bu yöntemin uygulanabileceği yeni tasarım bir hadde makinasının yapısal analizi üzerine çalışılmıştır. Hadde makinasının tasarımı üzerinden sonlu elemanlar metodu kullanılarak zorlanması muhtemel merdane kısımlarının ağ (mesh) yapısı oluşturulmuştur. TRB yönteminin bir örneği olarak haddeleme koşulları (malzemenin kalitesi, hat hızı, ezme miktarı değişimleri) dikkate alınmış, hadde makinası ve ekipmanlarının tasarımı yapılmıştır.
DP600+Z malzemenin istenen hat hızında üretimi için gereken dış kenar bölgelerindeki ezme kuvveti formülasyon yardımıyla hesaplanmıştır. Uygulama öncesi, simülasyon çalışmaları yardımıyla ezilen bölgelere gelen kuvvetler yaklaşık 5000 kN olarak hesaplanmıştır. Bunun neticesinde, DP600+Z malzemenin 2.3 mm’den 1.8 mm’ye indirilmesi simüle edilerek, son kalınlık değerinin bölgesel değişimi elde edilmiştir. Ayrıca, simülasyon verilerine dayanarak hesaplanan yapısal analiz sonucunda, merdanelerdeki esneme miktarı hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Hadde Makinası, Haddeleme, Yapısal Analiz, Tailor Rolled Blanks, DP600.
|
