Osmanlı devletinde Tanzimat’ın ilanıyla artan “modernleşme-batılılaşma” girişimleri, devlet yapısına ve devletten bağımsız kimliğiyle Osmanlı kültürel-sosyal hayatında önemli bir yer tutan vakıfların işleyişine doğrudan ya da dolaylı olarak müdahale edilmesini gerekli kılmıştır. Tanzimat’ın etkisiyle, mevcut kurumların işleyişinde reformlara gidilirken yeni kurumların da temeli atılmıştır. Devlet, Tanzimat reformlarıyla aldığı birçok değişim kararını zamana yaymış ve kendi güncel paradigmasını yeni kurumlar oluşturarak adım adım inşa etmeye başlamıştır. Yeni paradigmanın temeli her şeyden önce eğitime dayandığından en radikal değişimlere de eğitim alanında girişilmiştir. Vakıf temelli ve kendi programları olan okullardan doğrudan devletin sistematiğini düzenlediği okullara dönüş gerçekleştirilmiştir. Medreseler ve sıbyan mekteplerin yerini modern okullar almaya başlamasının temelleri bu yeni dönüşümün etkisiyle olmuştur. Bu dönüşümlerle birlikte eğitimden beklentilerde değişmiş, teknik ve fenni okulların kurulmasına ihtiyaç duyulmuştur. İstanbul merkezli başlayan modern okulların açılması sonrasında taşra vilayetlerin merkezlerine yansımıştır. Modern eğitim kurumlarının açıldığı vilayet merkezlerinde hızlı bir okullaşma süreci yaşanmış ve batı tarzı yeni eğitim modeli tüm yurda yayılmıştır. Öte yandan bu dönemde, nüfusunun ekseriyeti kırsal kesimde yaşamakta olan halk, Osmanlı devletinde tarıma bilimsel bir arka plan kazandırılması diğer önemli bir ihtiyaç olarak ortaya konulmuştur. Bu çalışmada Osmanlı döneminde önemli bir kültür mirasımızdan olan Bursa Ziraat Mektebi’nin tarihsel değeri, mimari kimliği ve kentsel-koruma disiplini çerçevesinde yıllar içerisinde geçirdiği dönüşümler üzerinden incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Modernleşme, Eğitim Yapıları,Bursa Tanzimat, Ziraat Mektebi
|
