Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2019 Temmuz dönemi motorlu kara taşıtları verilerine göre, Temmuz ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı toplam 23 milyon 86 bin 900 adet taşıtın yüzde 2,1'ini minibüs, yüzde 0,9'unu otobüs oluşturmaktadır ve her geçen yıl bu sayı giderek artmaktadır. Sayının artması beraberinde taşıt kaynaklı oluşan emisyon miktarının da artmasına ve kirliliğe neden olmaktadır, ancak bu tek başına etken değildir. Motorlu taşıtların egzozundan açığa çıkan kirletici konsantrasyonu, trafik yoğunluğu ve sıkışıklığı, dur kalk sıklığı, yakıt tipi, araç yaşı ve atmosferik şartlar gibi birçok faktöre bağlı olarak değişir.
Bu çalışmada, Kocaeli Büyükşehir Belediyesine ait belediye otobüsleri, özel halk otobüsleri ile minibüslerinden kaynaklanan emisyonların envanterlenmesi amaçlanmıştır. İl’de 2057 adet dizel, 196 adet doğal gaz ile çalışan otobüs ve minibüs bulunmaktadır. Envanterlemede taşıtların yakıt sarfiyatları, teknik özellikleri ve seyir halindeyken doluluk oranları dikkate alınmış ve hesaplamalar Kocaeli İlçeleri olan Başiskele, Çayırova, Darıca, Derince, Dilovası, Gebze, Gölcük, İzmit, Kandıra, Karamürsel, Kartepe ve Körfez için ayrı ayrı yapılmıştır. Emisyon envanteri için kullanılan metot IPCC Tier yaklaşımı olup, değerlendirilen emisyonlar; partiküler madde (PM10), karbon monoksit (CO), azot oksit (NOX), metan (CH4) ve metan dışı uçucu organik bileşikler (NMVOC)’dir.
Yapılan envanter çalışması ile; ilçelerdeki toplu taşıma araçlarının yol güzergahları ve sefer sayılarına bağlı olarak ortalama yakıt sarfiyatları belirlenmiş, toplu taşıtlardan kaynaklanan emisyon miktarlarının yakıt tipine ve ilçelere göre yüzdelik dilimleri çıkarılmıştır. Emisyon envanteri sonucuna dayanarak yakıt tipinin avantaj ve dezavantajı değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hava Kalitesi, Taşıt Kaynaklı Emisyonlar, Belediye ve Özel Halk Otobüsleri, Kocaeli.
|
