Su, tarih boyunca tüm uygarlıklar için önemli yaşam kaynağı olmuştur. Temiz suya ulaşmak amacıyla dönemin teknolojileri kullanılarak farklı su yapıları yapılmıştır. Çağlar boyunca önemli bir merkez olan İstanbul’un da en önemli sorunlarından biri tatlı su kaynağının bulunmamasıdır. Farklı zamanlarda şehre su sağlamak amacıyla dönemin teknolojisi kullanılarak tesisler kurulmuş ve bu sorun çözülmeye çalışılmıştır. Roma ve Bizans dönemindeki açık ve kapalı sarnıçlar, Osmanlı döneminde ise su yolları ve şebekeler yapılarak şehrin su ihtiyacı karşılanmıştır. İstanbul’da 19. yüzyıl sonlarına kadar Halkalı, Kırkçeşme, Üsküdar ve Taksim gibi su yolları inşa edilmiştir. 1874 yılında Sultan Abdülaziz tarafından Fransız şirketine verilen imtiyazla kurulan Terkos Su şirketi (Dersaadet Anonim Su Şirketi) gelişen İstanbul’un su ihtiyacını karşılamak için atılan önemli bir adım olmuştur. Beyoğlu, Galata, Haliç’in batı sahilleri ve Boğaz’ın Rumeli yakasına su verilmesi düşüncesi ile kurulan tesisler sayesinde İstanbul’a Terkos Gölünden basınçlı su verilerek suyun konutlara ulaşımı kolaylaşmıştır. Bu çalışmada Terkos su yollarına ait anıtsal yapıların incelenerek mimari özelliklerinin belgelenmesi ve isale hattının bütüncül olarak ortaya çıkarılarak korunması için gerekli önerilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. İstanbul’da kurulan 5. büyük su tesisi olan Terkos Su Sistemi geç dönemde inşa edildiğinden yapılarda ileri teknoloji kullanılmış olup çalışma kapsamında incelenen yapılardan bazıları şunlardır: Terkos su pompa istasyonu, Kağıthane içme suyu arıtma tesisi, Edirnekapı su deposu, Bomonti su kulesi (şato), Şişli rezervuarı, Feriköy pompa istasyonu, Feriköy su depoları, tamir atölyesi ve lojmanlar. Tarihi su yollarına ait yapıların özgün biçimde korunarak bu kültür ve teknolojinin gelecek nesillere aktarılması endüstriyel su mirasımız açısından büyük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Terkos, Tarihi Su Yolu, Su Yapıları
|
