Yıkıcı depremlerin yaşandığı sismisitesi yüksek bir bölgede bulunan ülkemizde depreme dayanıklı yapı tasarımı ve mevcut yapıların deprem güvenilirliklerinin belirlenmesi önemli bir husustur. Bu bağlamda, ülkemizde kullanılan deprem yönetmeliği olan Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY) 2018’de şekil değiştirme esaslı değerlendirme yöntemleri önerilmiştir. Şekil değiştirme esaslı değerlendirmede doğrusal ve doğrusal olmayan sistemlerde statik ve dinamik analiz yöntemleri ile eleman hasar seviyeleri ve binanın genel olarak performans seviyeleri elde edilmektedir.
TBDY 2018’de, bir binanın deprem tepkilerinin elde edilmesinde önerilen yöntemler arasında “Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Hesap” (ZTADOH) yöntemi, yapının gerçek deprem davranışına en yakın davranışı verebilen yöntem olarak kabul edilebilmektedir. Dinamik bir analiz yöntemi olan ZTADOH, yer hareketi ivme kayıtlarının sisteme doğrudan etki ettirilerek hareket denkleminin çözülmesi esasına dayanmaktadır. TBDY 2018’de belirtilen kurallara göre seçilen ivme kayıtları, aynı yönetmeliğin önerdiği tasarım depremi ile aynı şiddeti verebilmesi açısından tasarım spektrumuna ölçeklenerek sisteme dış yük olarak etki ettirilmektedir. TBDY 2018’de, bir yer hareketi kaydının tasarım spektrumuna ölçeklenmesi için “Basit Ölçeklendirme” ve “Spektral Uyuşum Sağlanacak Şekilde Ölçeklendirme” yöntemleri önerilmektedir.
Bu çalışmada, farklı bakış açıları ile ölçekleme yapılan bu iki yöntem ile ölçeklendirilmiş kayıtlar kullanılarak elde edilen deprem tepkileri ve bina performansları elde edilmiş ve ölçekleme yöntemlerinin performansa etkisi incelenmiştir. Betonarme çerçevelerden oluşan orta yükseklikteki mevcut bir betonarme binanın deprem performansı, TBDY 2018’de belirtilen kurallara seçilmiş 11 adet yer hareketi kaydı çifti iki farklı ölçeklendirme tekniği ile ölçeklenerek ZTADOH yapılarak belirlenmiştir. SAP2000 analiz programında modellenen binada doğrusal olmama durumu, kolon ve kiriş uçlarına plastik mafsal tanımlanarak sağlanmıştır. Basit ölçeklendirme ile ölçeklendirilmiş depremler kullanılarak elde edilen eleman uçlarında oluşan plastik dönmelerin genelde daha büyük olduğu belirlenmiştir. (Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın yüksek lisans tezinden üretilmiştir.)
Anahtar Kelimeler: Yer Hareketi Seçilmesi, Yer Hareketi Ölçeklendirilmesi, Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Hesap, Betonarme Binalar, Performans Analizi
|
